Chcą odszkodowań za powołanie do rezerwy w stanie wojennym

Niestety, przepisy gwarantują do 25 tys. zł tylko osobom internowanym. Nie biorą pod uwagę rezerwistów, mimo że ci także byli represjonowani i podlegali podobnym rygorom obozowym.

Tylko od czerwca tego roku wpłynęło do sądu około 60 wniosków od internowanych i rezerwistów. Większość złożyli działacze zdelegalizowanej Solidarności, którzy zostali przymusowo powołani do armii w ramach akcji Jesień '82 przez wojskowe komendy uzupełnień, które listy tzw. rezerwistów uzgadniała z bezpieką.

"Proszę wytypować osoby rekrutujące się głównie z dużych zagrożonych zakładów pracy, podejrzane o inspirowanie i organizowanie strajków i zajść ulicznych, negatywne występowanie przeciwko tworzeniu nowych związków zawodowych, czynną wrogą działalność (np. druk, kolportaż, łącznikowanie itp.), a nie nadające się z różnych powodów do internowania czy zatrzymania" - napisał dyrektor departamentu V MSW płk Józef Sasin w szyfrogramie do szefów SB w województwach.

Rzekome ćwiczenia trwały 90 dni - od listopada 1982 do lutego 1983 roku. W rzeczywistości chodziło o izolację opozycjonistów od ich środowisk przed pierwszą rocznicą wprowadzenia stanu wojennego.

Do wojska często trafiali mężczyźni z orzeczoną niezdolnością do odbywania służby wojskowej, bez złożonej wcześniej przysięgi, jedyni żywiciele rodzin, a nawet kaleki.

Jakoś wiązałyśmy

Pani Halina z Ustki nie lubi wracać pamięcią do tamtych lat. - Dzieci były malutkie, kiedy męża wzięli do wojska na trzy miesiące. Starszy syn miał niecałe dwa latka, młodszy dziesięć miesięcy - opowiada.

- Ja nie pracowałam. Przeżyliśmy naprawdę bardzo ciężko ten czas. W sklepach puste półki. Dobrze, że wtedy mieszkałam z mamą i jakoś wiązałyśmy koniec z końcem. Razem z dziećmi byłam na jej wikcie, który udało się wystać w kolejkach.

Pan Jan, działacz komitetu strajkowego w Stoczni Ustka, trafił do Chełmna nad Wisłą. - Zupełnie nielegalnie, bo trzy miesiące wcześniej byłem już w wojsku jako rezerwa - mówi. Podobnie jak innych kilkudziesięciu mężczyzn, mieszkających w okręgu słupskiego sądu, złożył wniosek o odszkodowanie. - Nie chodzi o pieniądze, ale o prawdę - wyjaśnia.

Rezerwiści nie chcą być gorsi

"To były wojskowe obozy specjalne" - napisał z kolei we wniosku pan Roman ze Słupska. I dalej: "Większość z nas miała skończone 35 lat, szesnastu było bez przysięgi i jedynymi żywicielami rodzin, za drutami panowały fatalne warunki." Były działacz "S" napisał we wniosku, żeby sąd od razu zawiesił sprawę i zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego z zapytaniem, czy doszło do złamania prawa. To dlatego, iż przepisy gwarantują odszkodowanie tylko osobom internowanym, a nie biorą pod uwagę rezerwistów celowo powołanych na tzw. ćwiczenia.

- I pewnie zawiesimy te sprawy, bo ich rozstrzygnięcie potrwa - mówi sędzia Jacek Żółć, przewodniczący wydziału karnego Sądu Okręgowego w Słupsku.

- Solidarność wystąpiła o zmianę przepisów na korzyść rezerwistów.

Prawdopodobnie wypowie się na ten temat Trybunał Konstytucyjny. Jeśli dojdzie do nowelizacji ustawy, termin składania wniosków, który już się skończył, także zostanie przedłużony.