Cukrzyku, dbaj o swoje stopy

Zespół stopy cukrzycowej to jedno z najpoważniejszych powikłań, jakie mogą wystąpić u osób chorujących na cukrzycę, niezależnie od jej typu i przyjmowanych leków. Dotyczy sześciu do dziesięciu procent chorych. Zaczyna się od drobnych problemów, na przykład z pieczeniem stóp, a może zakończyć się amputacją palców lub nawet całej stopy. Statystyki medyczne podają, że prawie 50 procent przypadków amputacji stopy w naszym kraju spowodowanych jest właśnie cukrzycą.

Zespół stopy cukrzycowej może rozwijać się u diabetyków z powodu między innymi zaburzeń unerwienia obwodowego, upośledzenia makro- i mikrokrążenia, deformacji stopy, zaniedbanych zmian, nieustabilizowanego poziomu cukru metabolicznego we krwi czy infekcji bakteryjnych i grzybiczych.

- Stopy cukrzyków są szczególnie narażone na wszelkiego rodzaju urazy, nawet te najmniejsze - mówi Magdalena Frankiewicz, specjalista podolog ze Słupska, współpracująca z diabetologiem Kazimierzem Czyżem. - Dzieje się tak, ponieważ choroba powoduje zanik czucia w stopach. Wówczas uszkodzenie może wywołać najmniejszy kamień w bucie czy przetarcie skóry w zbyt ciasnym obuwiu. O to nietrudno u osób, które nie czują ucisku i bólu.

Aby utrzymać stopy w dobrej formie, zaleca się cukrzykom, oczywiście obok diety, przyjmowanie leków i kontrolę cukru w organizmie, a także aktywność ruchową. Codzienne spacery i systematyczne ćwiczenia pobudzają cyrkulację krwi w stopie. Przepływ krwi pogarsza też palenie papierosów, więc z nimi diabetycy muszą się kategorycznie pożegnać.

- To, co powinno natychmiast zaniepokoić chorych na cukrzycę, to zmiany w kolorze i temperaturze skóry stóp, opuchlizna, bóle nóg, pieczenie stóp, deformacje stopy, zaburzenia ruchowe, owrzodzenia i trudno gojące się rany - mówi Magdalena Frankiewicz. - Ale również wrastające paznokcie i grzybica paznokci, nagniotki, odciski, sucha, popękana skóra, nietypowy, utrzymujący się zapach stóp czy zanik potliwości.
Bagatelizowanie tych objawów może skończyć się tragicznie.

- Z danych amerykań-skich wynika, że rocznie w USA dokonuje się u pacjentów z cukrzycą około 54 tysięcy amputacji, z których połowa jest poniżej kostki, połowa powyżej niej. To stanowi połowę ogółu tych zabiegów spowodowanych chorobami kończyn. U chorych na cukrzycę trzeba amputować stopę 25 razy czę­ściej niż u ogółu populacji. Co więcej, śmiertelność okołooperacyjna zabiegu amputacji kończyny dolnej sięga 10 procent. Mało optymistyczne są też rokowania pooperacyjne: w ciągu roku umiera 30 procent chorych, w ciągu trzech lat 50 procent chorych, a po pięciu latach 70 procent - mówi pani podolog, ale jednocześnie uspo­kaja. - Należy pamiętać, że 85 procentom amputacji u chorych na cukrzycę można zapobiec dzięki odpowiedniej pielęgnacji stopy i profilaktyce.

W prawidłowej pielęgnacji stóp u osób chorych na cukrzycę pomoże wykwalifikowany podolog. Małgorzata Frankiewicz zaprasza do swojego gabinetu przy ulicy Wileńskiej 30 (pokój 202) w Słupsku na białą sobotę - 9 lutego. Konieczna jest wcześniejsza rejestracja telefoniczna pod nr. 662 48 48 46. Mogą zgłaszać się osoby spoza Słupska.

- Dla wszystkich chorych, bez względu na to, czy zauważyli u siebie kłopot ze stopami, czy nie, organizujemy bezpłatne badania w kierunku neuropatii cukrzycowej - mówi Magdalena Frankiewicz. - Wykonamy podstawowe badania stóp. Sprawdzimy, czy występują zaburzenia nerwów w obrębie stopy. W prosty sposób zbadamy odczuwanie temperatury, wrażliwość na dotyk, ból i wibracje.

Takie badanie pokazuje, jakie włókna czuciowe w sto­pie cukrzyka zostały uszkodzone. - Pamiętajmy, z neuropatią da się żyć, trzeba tylko dbać, by choroba nie spowodowała powikłań i nie dopuścić do ran i owrzodzeń - dodaje pani podolog.

- Przy zdiagnozowaniu powikłań podpowiemy, jak należy dbać stopy oraz jak dobrać odpowiednie obuwie, ewentualnie indywidualną wkład­kę do buta, która będzie odciążać najbardziej obciążone miejsca czy okolice owrzodzeń przed nadmiernymi uciskami. Badanie trwa około 15-20 minut. Trzeba się do niego przygotować tak, by specjalista miał dostęp bezpośrednio do skóry stóp pacjenta.

Jak na czas rozpoznać zespół stopy cukrzycowej, czyli pierwsze objawy tego schorzenia porada Część objawów zespołu stopy cukrzycowej rozpoznaje przede wszystkim lekarz, ale niektóre z nich może zauważyć chory na cukrzycę i od razu udać się na wizytę w poradni cukrzycowej.

- Bardzo często w swojej pracy spotykam osoby chore na cukrzycę, które nie wiedziały nawet o tym, że mogą doświadczyć zespołu stopy cukrzycowej. Później jednak okazuje się, że pierwsze objawy pojawiły się nawet kilka miesięcy wcześniej, a powikłaniom cukrzycy można było zapobiec. To bardzo ważne, żeby każda osoba chora na cukrzycę lub jej bliscy wiedzieli, na co zwró­cić uwagę i kiedy zgłosić się do poradni czy lekarza prowadzącego - mówi spec. piel. diabet. Mirosława Młynarczuk z Katedry i Kliniki Gastroenterologii i Chorób Przemiany Materii Warszawskiego Uniwersytetu Medy­cznego, ekspert programu Zdrowa ONA.

Osoba chora na cukrzycę powinna zareagować, gdy:

-Odczuwa ból w obrębie stóp,
-Odczuwa nadwrażliwość dotykową, np. ból lub przy­kre doznania wywołane kontaktem z pościelą,
-Czuje osłabienie kończyn, nie odczuwa zmian temperatury,
-Występują skurcze mięśni, uczucie ściskania, czuje mrowienie, pieczenie, drętwienie i kłucie w stopie,
-Paznokcie są pogrubione, zdeformowane,
-Pojawia się grzybica na paznokciach lub przestrzeniach międzypalcowych
-Pojawiają się nagniotki, modzele, odciski,
-Skóra stóp jest cienka, su­cha, łuszczy się,
-Widać utratę włosów na grzbiecie stopy i palców,
-Stopy są zaczerwienione lub sine (niedokrwione),
-Pojawiają się pęknięcia, otarcia, zranienia stóp, wypływ płynnej treści (wysięk),
-Rany nie goją się lub goją bardzo długo.

W przypadku wystąpienia powyższych objawów osoba chora powinna natychmiast zgłosić się do lekarza (jeżeli to możliwe, w towarzystwie kogoś bliskiego, członka rodziny, opiekuna). Bardzo ważne jest, żeby na tę wizytę zabrać ze sobą luźne obuwie, które będzie odpowiednie do stopy w opatrunku.