Jak się wypisać z Kościoła, czyli apostazja. Dlaczego i czy częściej Polacy to robią? Co za to grozi [23.11.2020]

Po październikowym wyroku zdominowanego przez PiS Trybunału Konstytucyjnego, uznającego za sprzeczną z konstytucją aborcję w przypadku ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu, przez kraj przetacza się fala protestów. Niechęć protestujących ogniskuje się głównie na liderze PiS-u Jarosławie Kaczyńskim jako „podpalaczu Polski”, ale też na Kościele katolickim, który sprzeciwia się aborcji.

Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki nie dolewał oliwy do „podpalania Polski”, wyjaśniając pojednawczo, że Kościół nie stanowi prawa i to nie biskupi podejmują decyzje o niezgodności ustaw z konstytucją. Dodał tylko to, co Kościół mówi od lat – że nie może on zrezygnować z głoszenia, iż każdą istotę ludzką trzeba chronić od poczęcia do naturalnej śmierci.

Tymczasem znajdujemy w internecie opinie, że „jednym z najczęściej wpisywanych pytań w wyszukiwarce Google w ostatnich dniach” jest pytanie o to, jak dokonać apostazji (wystąpienia z Kościoła) i że w mediach społecznościowych pojawiły się komentarze osób deklarujących chęć apostazji. Na Facebooku powstało nawet wydarzenie pod hasłem „Wystąp na święta z Kościoła”, do którego dołączyło 5.000 internautów, zaś jednym z najczęściej wpisywanych haseł w Google w Polsce jest wspomniana apostazja.

Można wierzyć lub nie wierzyć opiniom w sieci, że coraz więcej Polaków w ramach ostatnich aborcyjnych protestów formalnie występuje z Kościoła. Jednak nie da się nie zauważyć gotowych wzorów apostazji, czyli wystąpienia z Kościoła, ani tego, że po poprzednich wydarzeniach związanych z LGBT powstała strona pomagająca wyjść z Kościoła katolickiego.
Osoba, która chce formalnie opuścić Kościół, musi bowiem złożyć w parafii pisemne oświadczenie woli wraz z danymi osobowymi i świadectwem chrztu. W 2016 r. uproszczono apostazję: zniesiono obowiązek odbycia dwóch spotkań z proboszczem, a także wymóg powołania dwóch świadków. Jednak nadal odstępca musi być osobą pełnoletnią, podczas gdy np. w Niemczech i Austrii samodzielna apostazja jest możliwa od 14 roku życia.

Do pobrania w sieci są wzory, a nawet kopie faktycznych oświadczeń o apostazji, w najprostszym wydaniu następujące: „ja, Jan Kowalski, z własnej woli oświadczam, że wyrzekam się wiary katolickiej i występuję ze wspólnoty Kościoła rzymskokatolickiego. Powyższa decyzja spowodowana jest moim światopoglądem, któremu obca jest wiara katolicka. Ponadto bez mojej zgody zostałem ochrzczony przez rzymskokatolickiego kapłana, co było jednoznaczne z moim nieświadomym przystąpieniem do wspólnoty”.

Z danych Instytutu Statystki Kościoła Katolickiego wynika, że:

• w latach 2006-09 z Kościoła formalnie wystąpiło 1.057 osób,
• w samym tylko 2010 roku było ich 459.
• Potem ISKK przestał liczyć akty apostazji. Hierarchia kościelna tłumaczy to tym, że „nie jest w stanie analizować wszystkich zjawisk w polskim Kościele”.

Porzucenie religii jest prawem człowieka chronionym przez Kartę praw podstawowych, ratyfikowany przez Lecha Kaczyńskiego traktat lizboński i Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych.

Znana z Youtube jest śmiała, otwarta wypowiedź Damiana Danielaka, który przestał być katolikiem, bo doszedł, że nauczanie i postępowanie Kościoła „nie do końca zgodne ze słowem Biblii”. Nie modlił się więc do Maryi, nie uznawał kultu świętych i zwierzchnictwa papieża – chciał być uczciwym wobec swego sumienia. W końcu dokonał apostazji i automatycznie został ekskomunikowany z dotychczasowego Kościoła (wykluczony). Jednak Damian nie przestał być religijny jak wielu apostatów odchodzących z Kościoła, lecz zmienił wyznanie – teraz jest protestantem, konkretnie zielonoświątkowcem.
Internauta oprócz zgody z sumieniem wymienia inne korzyści apostazji: jeśli ktoś nie bardzo chce zostać chrzestnym i dawać prezentów, do czego często sprowadza się bycie chrzestnym, po apostazji nie będzie nim. Kto nie chce być pochowany przez katolickiego księdza i żeby rodzina musiała go opłacić, ma pewność, że po apostazji tak nie będzie.
Damian podaje też przykład Niemiec, gdzie jest podatek kościelny, a po apostazji nie trzeba go płacić.

Inni występujący z Kościoła jako przyczyny wskazują:

• pedofilię duchownych,
• finansowanie Kościoła katolickiego przez państwo,
• ateizm i wewnętrzne poczucie fasadowości,
• antyklerykalizm.

W Kościele katolickim ekskomunika apostaty (wykluczenie, ale na własne życzenie) następuje automatycznie. Jednak zarazem zgodnie z doktryną katolicką apostata w pewien sposób wciąż pozostaje członkiem Kościoła oraz katolikiem, gdyż decydujący o tym chrzest jest nieusuwalny (tzw. niezatarte znamię); apostazja odnotowywana jest w księgach parafialnych, jednak informacja o chrzcie nie jest z nich usuwana.

Czy można wrócić na łono Kościoła? Przywrócenie stanu poprzedniego leży w gestii ordynariusza diecezji, który określa ewentualne kary i formy pokutne.

Apostazja to nie tylko wystąpienie z Kościoła katolickiego, co ma miejsce w Polsce, ale porzucenie każdej religii. Konsekwencje bywają różne.

• W niektórych krajach islamskich odstępstwo od religii będącej religią państwową jest zabronione i karane. W innych krajach ważne jest, czy apostata następnie po prostu nie wierzy, czy zwalcza islam, co jest traktowane jako zdrada i może zostać ukarane.
• W hinduizmie nie ma herezji ani apostazji, bo hinduizm daje absolutną wolność do opuszczenia lub zmiany wiary.
• Skutki apostazji w judaizmie są podobne do chrześcijańskich, np. wykluczenie z uczestniczenia w rytuałach religijnych czy odmowa pogrzebu na żydowskim cmentarzu.
• U świadków Jehowy apostata jest traktowany jak osoba, którą wykluczono ze społeczności, a różnica dotyczy jedynie nazwy wskazującej, czy dotychczasowy wyznawca odłączył się sam, czy wykluczył go zbór.