Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

OPRAC.:
Piotr Rąpalski
Piotr Rąpalski
Krakowska Fabryka Armatur świętuje 100 urodziny. Historia tej firmy to też w pewien sposób historia naszego kraju – burzliwych chwil po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, trudnych czasów II wojny światowej, a także lat PRL oraz zmian ustrojowych po roku 1989. Warto prześledzić dzieje tej uznanej firmy z Krakowa, to jak lekcja historii.

1920

Rudolf Popper, inżynier i właściciel zakładu elektrotechnicznego w Krakowie, wykupuje ziemię
i budynki po starej żydowskiej karczmie wraz z pomieszczeniami na wino i gorzałkę oraz magazynem
skór od niejakiego Rosebardta. W tym roku rozpoczyna się budowa fabryki w Łagiewnikach.
„Kiedyś na tym miejscu stały furmanki zaprzężone w konie, a karczmarz Rosenbardt serwował
w karczmie z ogromnych kadzi wino i gorzałkę. Szczególnym powodzeniem cieszyła się oczywiście
gorzałka. Karczmarz sprzedawał ją na kwaterki. Przy beczkach umocował na łańcuszkach garnuszki
o pojemności 1/8, 1/4, 1/2 oraz 1 litra. Gdy zjawiał się spragniony, wybierał miarkę, karczmarz
odkręcał szpunt od beczki, nalewał do miarki i przelewał alkohol do szklanek i kufli. Na zakąskę
oferował okrągłe serki krowie zwane kwarglami i precle.

Karczmarz sprzedawał wódkę okolicznym chłopom „na borg”, czyli na kredyt, a gdy zadłużenie
osiągało kwotę, której dłużnik nie mógł spłacić, karczmarz odkupywał od niego ziemię za bezcen.
Tym sposobem wywianował swoje cztery córki. Ale gdy w czasie wojny bolszewickiej w 1920
roku obroty karczmy mocno spadły, z uwagi na to, że wielu jego klientów walczyło na froncie,
postanowił karczmę sprzedać. Zjawił się kupiec z Krakowa – inż. Rudolf Popper i z nim Rosenbardt
dobił targu. Popper jak wiadomo karczmę zburzył i postawił w tym miejscu odlewnię.
Gdy po skończonej wojnie wrócili dawni klienci, nie poznali tego miejsca. Klnąc na czym świat
stoi, że zabrano im ulubione miejsce spotkań towarzyskich, poszukiwali sobie innego.”

1922

W Rejestrze Handlowym Miasta Krakowa pod datą 27 sierpnia 1922 roku pojawia się pierwszy
oficjalny wpis dotyczący fabryki w Łagiewnikach. Nazwa zakładu brzmiała: Łagiewnicka Fabryka
Armatur – Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – Kraków. Określono przedmiot działalności
spółki jako: „Prowadzenie fabryki armatur i pokrewnych artykułów w zakresie odlewania
metali wchodzonych”. W tym roku wybudowano na parceli przy ul. Zakopiańskiej 63 odlewnię,
uruchamiając tym samym produkcję zaworów pływakowych i przepływowych. Inż. Rudolf Popper
zostaje pierwszym zarządcą firmy.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

1924

Do zarządu spółki dołącza Szymon Zehnwirth. Rok później funkcję tę pełnią już Juliusz Blumenfeld
oraz inż. Maksymilian Fryderyk Weinberger.

1925

Następuje zmiana nazwy firmy na Fabryka Armatur i Odlewnia Metali Spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością w Krakowie. Przedmiot działalności zostaje ten sam, natomiast Juliusza
Blumenfelda zastępuje Adam Skórecki.

1926

W skutek silnej walki konkurencyjnej następuje zmiana właściciela i ponowna zmiana nazwy
zakładu. Wkrótce po tym wydarzeniu Fabryka Armatur i Wyrobów Metalowych odnosi znaczący
sukces w Pierwszej Ogólnopolskiej Wystawie Budowlanej przy VI Targach Wschodnich we
Lwowie. 13 września 1926 roku Komitet Organizacyjny Wystawy nadaje Towarzystwu Kontynentalnemu
dla Handlu Żelazem Kerni S-ka w Krakowie, jako nowemu zarządcy Fabryki w Łagiewnikach, złoty medal za wyroby armatur i wyroby metalowe.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

1928

Na gruntach wykupionych od miejscowych rolników powstaje Klub Sportowy „Łagiewianka”.
Podstawową dyscypliną była wówczas piłka nożna, do której uprawiania garnęła się okoliczna
młodzież.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

1930

Szef techniczny fabryki – Józef Rusin, absolwent Państwowej Szkoły Przemysłowej w Bielsku, na
podstawie zezwolenia Izby Przemysłowo-Handlowej w Krakowie uruchamia Specjalne Wykłady
Dokształcające dla uczniów. Trwać one miały przez trzy lata i być połączone z trzyletnim terminowaniem
oraz nauką w Szkole Zawodowej Dokształcającej. W ten sposób powstaje pierwsza
przyzakładowa jednostka oświatowa, nazywana w fabryce przez pracowników po prostu „szkołą”.
Uczono w niej wybranych przedmiotów związanych z procesem produkcji armatur i niektórych
przedmiotów ogólnych.

1933

Wydany zostaje pierwszy zachowany katalog firmowy, wymieniający wyroby, zastrzegając przy
tym, że: „Armatura nasza jest w niniejszym katalogu reprodukowana z własnych oryginalnych
modeli. Modele skonstruowane są z zastosowaniem dzisiejszych wymogów technicznych ze specjalnym
uwzględnieniem przelotów (odpowiednia średnica) forma zaś zewnętrzna pełna estetycznego
wyglądu, odpowiada w zupełności nowoczesnym przepisom sanitarnym”.

1935

Właściciel fabryki – Towarzystwo Kontynentalne dla Handlu Żelazem Kerni S-ka w Krakowie zmienia
swoją nazwę na Towarzystwo Kontynentalne dla Handlu i Przemysłu S.A. Na wyrobach
zakładu zostaje wprowadzony znak firmowy i ochrony „TK”.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski
Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

1936

Następuje rozbudowa zakładu. Uruchomiona zostaje szlifiernio-polernia oraz galwanizernia.
W tym czasie fabryka przechodzi przez różne okresy – zarówno rozwoju jaki zahamowań

1937

Kierownictwo zakładu kupuje we francuskiej firmie „d’Ugine” patent na technologię bezpośredniego chromowania – Neo Chrome Strasbourg Schiltigheim. W tym samym roku wprowadzone zostają kokile gorące doktora Weissa do odlewania niektórych elementów armaturowych, wykonywanych dotąd w formach piaskowych na sucho. Zastosowany zostaje również automat sześciowrzecionowy do obróbki materiału prętowego oraz trzy półautomaty pięciouchwytowe doodlewów z wirującymi narzędziami, obrabiające odlewy tylko z jednej strony. W tym samym rokuprzy Łagiewnickiej Fabryce powstaje Koło Bezpieczeństwa i Higieny Pracy, kierowane przez Józefa Rusina. W ramach jego działalności wprowadzano szereg usprawnień i ulepszeń takich jak osłonyna maszynach i pasach transmisyjnych, natryski czy umywalnie dla pracowników. W tym czasie działają również grupy robotników skupionych m.in. w Polskiej Partii Socjalistycznej i Związku Zawodowym Metalowców.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

1938

Fabryka w Łagiewnikach osiąga rekordowy w latach międzywojennych poziom zatrudnienia.
Pracują w niej 232 osoby, w tym 182 robotników, 16 urzędników i 34 uczniów. Rośnie jednocześnie
asortyment produkowanych wyrobów, o czym świadczy wydanie nowego katalogu prezentującego
wytwarzaną armaturę. Obejmował on ok. 350 typów wyrobów w tym armaturę wodną, toaletową,
gazową, parową oraz wentyle (zawory) pływakowe.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

1939

Do pracy w fabryce zatrudnia się Stanisław Firlej – po wojnie wieloletni dyrektor zakładu w Łagiewnikach. Po wkroczeniu Niemców do Krakowa Szef Zarządu Cywilnego miasta ustanawia nowych członków Zarządu z prawem do samodzielnego reprezentowania firmy w osobach inż. Ludwiga Rimsera (kierującego wcześniej fabryką w latach 1927-1938) i Franciszka Heczki.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

1940

Fabryka przyjmuje nową nazwę „Armaturen Fabrik Lagiewniki – Kontinentale Geselschaft für
Handel und Industrie AG”. Profil produkcyjny w stosunku do okresu przedwojennego pozostaje
w tym czasie niezmieniony, przy czym dwukrotnie uruchamiano produkcję zaworów do
łodzi podwodnych produkcji.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

1942

Do fabryki sprowadzona zostaje pierwsza maszyna ciśnieniowa „Polak 408” do odlewania
elementów armatury ze stopu cynku, takich jak głowice do zaworów, korpusy kurków czy
szyldy do klamek drzwiowych. Na wydziale obrabiarek, maszyny zostają wyposażone w jednostkowe
napędy. Jednocześnie znikają pasy napędowe, a w odlewni zostają zainstalowane pneumatyczne
formierki wstrząsająco-prasującej nadmuchiwarkę rdzeni.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

1943

Ze względu na wzrost zapotrzebowania gospodarki wojennej na wyroby armatury następuje największe
jak dotąd zwiększenie produkcji w fabryce. Zostaje wyprodukowanych 250 ton wyrobów przy zatrudnieniu 389 osób. Przyczyniła się do tego niemal niewolnicza praca zatrudnionych robotników, którzy pracowali w fabryce bardzo często długo po ustawowym ośmiogodzinnym czasie pracy.

1944

W związku ze zmieniającą się sytuacją wojenną, Niemcy przystępują do demontażu i wywożenia z fabryki maszyn oraz urządzeń do Czechosłowacji w okolice Morawskiej Ostrawy, paląc przy okazji wiele akt i dokumentów.

1945

Po wycofaniu się wojsk niemieckich i likwidacji zarządu okupacyjnego, aktywa „Armaturen Fabrik
Lagiewniki – Kontinentale Geselschaft für Handel und Industrie AG” zostają znacjonalizowane
i przekazane pod Zarząd Centrali Handlu Żelazem i Stalą w Katowicach, sama zaś fabryka –
Centralnemu Zarządowi Odlewnictwa w Radomiu. Dyrektorem zakładu zostaje mgr inż. Tadeusz
Mojmir. Parę miesięcy później produkcja w fabryce została wznowiona dzięki odzyskaniu części
zdemontowanych przez Niemców maszyn i urządzeń, uzyskaniu pewnych środków z budżetu oraz
zaangażowaniu pozostałej w fabryce załogi.

1946

Fabryka w Łagiewnikach odnosi pierwszy powojenny sukces na Pomorskiej Wystawie Przemysłu
i Handlu w Bydgoszczy, zorganizowanej z okazji 600-lecia miasta – 15 września otrzymuje
dyplom i srebrny medal za wysoką jakość wyrobów. W tym czasie fabryka nosi nazwę: Fabryka
Armatur Łagiewniki Krakowskie pod Zarządem Państwowym.

1949

Dyrektorem fabryki zostaje Józef Łyko, a przyznane przez Państwo środki finansowe umożliwiają
zakup niezbędnych maszyn i urządzeń. Stopniowo rośnie również zatrudnienie i produkcja, m.in.
ze względu na duże zapotrzebowanie rozwijającej się gospodarki narodowej. Obowiązuje nowa
nazwa firmy: Krakowska Fabryka Armatur – Przedsiębiorstwo Państwowe Wyodrębnione.
W sierpniu tego samego roku podjęta została decyzja o realizacji projektu budowy Fabryki
Armatur i Odlewni Ciśnieniowej w Krakowie.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

lata 50.

Fabryka Armatur w Krakowie przejmuje oficjalny patronat nad Klubem Sportowym „Łagiewianka”.
Związki tej fabryki i klubu występowały od dawna, bowiem większość piłkarzy
pracowała w Fabryce Armatur. W ten sposób powstaje Klub Sportowy „Armatura”. W tym czasie
zmodernizowano dodatkowo boisko, zbudowano bieżnię, ławki na trybunach i szatnię.
1950 rozpoczynają się prace budowlane przy budowie nowej fabryki w Borku Fałęckim. Projekt
fabryki obejmował budowę pomieszczeń i wyposażenie wydziałów: odlewni ciśnieniowej, odlewni
grawitacyjnej, obróbki wiórowej, szlifiernio-polerni, montażu, narzędziowni, magazynów, budynku
administracyjnego oraz oddziałów pomocniczych.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

1952

W nowym zakładzie zostają wykonane pierwsze surowe odlewy ze stopu aluminiowego, przeznaczone
dla kooperantów. W tym samym roku Julian Korzeniak, były żołnierz AK oraz późniejszy
wieloletni działacz sportowy i trener, zakłada sekcję piłki siatkowej kobiet w ramach Klubu
Sportowego „Armatura”. W kolejnych latach sekcja stopniowo rozwija się, a kilka utalentowanych
zawodniczek zostaje powołanych do kadry Krakowa. Powstaje również przyzakładowy zespół
mandolinistów.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

1953

dyrektorem naczelnym Fabryki Armatur w Łagiewnikach zostaje jej długoletni pracownik – Stanisław
Firlej, zastępując Józefa Łyko, który przejmuje natomiast stanowisko dyrektora Zakładów
w Budowie za Tadeusza Radzikowskiego. W nowym zakładzie zostają wykonane pierwsze wyroby
armaturowe – zawory przelotowe.

1954

W fabryce uruchomiona zostaje odlewnia ciśnieniowa. Z Łagiewnik zostają przeniesione do Borku maszyny Polak 600 i P-900. Zakupiono również większe maszyny typu Polak P-2255 i P-5065, które posiadały pionowy układ tłoczenia oraz niskie parametry techniczno-eksploatacyjne. W tym czasie rozpoczęły się także wyjazdy zagraniczne pracowników zakładu m.in. do NRD, Czechosłowacji czy Jugosławii w celu zapoznania się z doświadczeniami przodujących fabryk armatur. W efekcie zarzucono produkcję odlewów armaturowych w formach piaskowych na rzecz technologii odlewania w „zimnych kokilach”. Zdecydowano również o zastosowaniu nowej technologii prasowania mosiądzu na gorąco z tzw. wlewków zamiast z odcinków prętów oraz o wprowadzeniu tworzyw sztucznych jako materiału do wyrobu armatur.

1955

Uruchomiony zostaje wydział szlifiernio-polerni, w którym przygotowanie powierzchni
pod pokrycia galwaniczne chromem wykonywane było na klasycznych szlifierko-polerkach,
później zastąpionych półautomatami Nydels. Ustanowione zostają nowe znaki towarowe
na produkty produkowane w KZO i KFA. Krakowskie Zakłady Odlewnicze, świadectwem
ochronnym nr 37003 uzyskały znak towarowy o treści: FAK, natomiast Krakowska Fabryka
Armatur w Łagiewnikach uzyskała świadectwo ochronne o numerze 37495 na znak o treści:
KFA. Zakupiony zostaje również pierwszy samochód Armatury.

1956

Zakończona zostaje budowa fabryki w podstawowym wymiarze, a odlewnie ciśnieniowa
i grawitacyjna zostają przeniesione do nowych hal. 3 marca na podstawie zarządzenia Ministra
Przemysłu Maszynowego utworzone zostaje przedsiębiorstwo: Krakowskie Zakłady Odlewnicze.
W październiku powołany zostaje nowy dyrektor KZO – mgr inż. Roman Golec oraz nowy dyrektor
techniczny – inż. Tadeusz Maślanka.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

1958

Powstaje sekcja podnoszenia ciężarów KS „Armatura” skupiająca pracowników zakładu oraz zawodników z różnych środowisk Krakowa i okolicy. Z tej sekcji wywodzili się później zawodnicy startujący w mistrzostwach Polski i Europy – odnosząc liczne sukcesy. Wieloletnim trenerem i kierownikiem sekcji był znakomity zawodnik, późniejszy Prezes Klubu Zenon Milc.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

1959

Do produkcji detali armaturowych zastosowana zostaje technologia prasowania na gorąco na prasach ciernych. Kierownictwo fabryki dokonuje natomiast zakupu i instalacji maszyn z poziomym układem tłoczenia M-16 firmy Triulzi z Włoch. Ruszamy w świat

1961

Zarządzeniem Ministra Przemysłu Ciężkiego o nr 117 od 1 lipca 1961 roku Krakowskie Zakłady
Odlewnicze oraz Krakowska Fabryka Armatur zostają połączone i otrzymują nazwę Krakowskie
Zakłady Armatur. Dyrektorem naczelnym KZA zostaje mgr inż. Roman Golec, natomiast
dotychczasowy dyrektor KFA zostaje kierownikiem Zakładu nr 2, czyli dotychczasowej firmy
w Łagiewnikach. W tym samym roku uruchomiono po raz pierwszy produkcję na eksport.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

1962

KZA produkuje ogółem 16 tys. ton wyrobów, przyczyniając się w znacznej mierze
do realizacji programu budownictwa, a także rozwoju wielu gałęzi gospodarki w kraju.

1963

Do obróbki odlewów zaczęto stosować półautomaty wielowrzecionowe włoskiej
firmy Gnutti, których wydajność była sześciokrotnie wyższa w stosunku do tokarek
rewolwerowych. Opracowano również proces wykonywania rdzeni na zmodernizowanych
nadmuchiwarkach w „gorących rdzennicach”. Nowa technologia produkcji rdzeni spowodowała, że
wykonywane rdzenie posiadały znaczną wytrzymałość.

1964

Nowym dyrektorem naczelnym Krakowskich Zakładów Armatur zostaje mgr
inż. Leszek Skóra. W tym okresie dokonano szerokiej modernizacji posiadanego
parku maszynowego, wprowadzając głównie specjalizowane w produkcji wyrobów
armatury maszyny i urządzenia z importu. W tym czasie funkcję dyrektora technicznego
pełni mgr inż. Czesław Basz.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

1965

Na bazie konstrukcjii technologii stosowanych w Krakowskich Zakładach Armatur
zostaje uruchomiony w Tunezji dział armaturowy Zakładów Metalowych Atelier
Mecaniques du Sehel, w których produkowano dużą gamę wyrobów metalowych.
W odlewni grawitacyjnej na terenie krakowskiej fabryki wprowadzono kokile
żeliwne z odlewanymi wnękami metodą skorupową.

1966

KZA otrzymuje prawo do oznaczania znakiem jakości klasy I kurków przelotowych M-170-1/2’’
do 2’’. Był to sygnał, że zaczyna się na zewnątrz dostrzegać istotne zmiany w strukturze asortymentowej
Krakowskich Zakładów Armatur. Wzrosła produkcja oraz eksport wyrobów, a także
dokonane zostały kolejne poważne inwestycje polegające na zakupie maszyn i urządzeń. W tym
czasie produkty Armatury Kraków były w dużej mierze eksportowane do ZSRR, ale również do
takich krajów jak Tunezja, Islandia, Izrael, Kuwejt, Kambodża i wiele innych.

1967

następuje zmiana na stanowisku dyrektora naczelnego i odtąd funkcję tę pełni inż. Czesław
Basz. W tym czasie nastąpił rozwój asortymentu odlewanego ciśnieniowo ze stopów aluminium
i cynku – zwłaszcza dla przemysłu motoryzacyjnego.

1968

W Krakowskich Zakładach Armatur opracowano i wprowadzono do produkcji szereg nowych konstrukcji
zaworów i baterii w grupach produktowych, takich jak: armatura wodna, armatura toaletowa,
armatura parowa i centralnego ogrzewania i innych. Zaszły również zmiany w zakresie technologii
wytwarzania na montażu. Początkowo montaż podzespołów i wyrobów odbywał się przy pomocy
operacji ręcznych w gniazdach. Z końcem lat 60-tych wprowadzono taśmowe linie montażowe.

1969

Flagowy statek pasażerski Stefan Batory wyposażony zostaje w oszczędnościowe zawory umywalkowe
KZA z głowicą o napędzie sprężynowym, powodującą samoczynne zamykanie dopływu
wody. Produkowane w Krakowskich Zakładach Armatur chromowane detale – zderzaki, klamki,
oprawy reflektorów były już w tym czasie wykorzystywane w samochodach, takich jak Syrena czy
Warszawa oraz w chlubie polskiej motoryzacji – Fiacie 125p.

1970

W związku z ogromnym zapotrzebowaniem rynku na wyroby armaturowe m.in. kurki gazowe, zawory parowe i grzejnikowe zostaje podjęta decyzja o rozbudowie zakładu. Na postawie porozumienia zawartego 9 stycznia pomiędzy Ministrem Przemysłu Ciężkiego, a Urzędem Rezerw Państwowych wybór pada na Jordanów, gdzie znajdowały się nieużytkowane duże hale magazynowe firmy „Technomag”. Projekt adaptacji budynków i przyległych terenów do celów produkcyjnych wykonało Biuro Projektów „Prodlew” w Krakowie. Zakład otrzymał status filii i nazwę Krakowskie Zakłady Armatur Zakład Nr 3 w Jordanowie.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

1971

Dalszy wzrost zapotrzebowania na produkty KZA, spowodowany dynamicznym rozwojem budownictwa
mieszkaniowego przyczynia się do dynamicznej rozbudowy fabryki – do użytku oddany
zostaje budynek montażu z magazynem wyrobów gotowych. Dodatkowo, w trosce o ochronę środowiska
oddana zostaje do eksploatacji oczyszczalnia ścieków francuskiej firmy „Degremont”.

1972

Krakowskie Zakłady Armatur uroczyście świętują jubileusz 50-lecia istnienia. Produkcja skupiała się wówczas przede wszystkim na armaturze sieci domowej. Jako główny jej wytwórca w Polsce KZA wykonuje ponad 70% armatury w skali krajowej na potrzeby rynku, budownictw i na eksport, czyli armaturę wodną, gazową, toaletową, do centralnego ogrzewania i osprzęt armaturowy.

1973

Do asortymentu KZA dołącza pierwsza bateria z filtrem węglowym do oczyszczania wody z zanieczyszczeń chemicznych i organicznych. Opracowana zostaje także konstrukcja pierwszej baterii umywalkowej stojącej z syfonem. Rusza również produkcja w Zakładzie nr 3 w Jordanowie. Uruchomienie produkcji odbyło się pod ścisłym nadzoremi przy uczestnictwie wykfalifikowanej kadry inżynieryjno-technicznej KZA.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

1974

Podjęta zostaje współpraca z austriacką firmą armaturową „Schmiedl”, która owocuje wprowadzeniem do produkcji całkowitej nowości na polskim rynku – rodziny baterii jednouchwytowych. Trwa dalsza rozbudowa budynków produkcyjnych Krakowskich Zakładów Armatur – do użytku oddana zostaje narzędziownia i obiekt kotłowni.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

1975

Oferta Krakowskich Zakładów Armatur zostaje poszerzona poza typowe wyroby armaturowe. Rozpoczyna się produkcja grzejników aluminiowych, odlewanych ciśnieniowo jako alternatywny produkt do ciężkich i nieefektywnych grzejników żeliwnych. W Krakowskich Zakładach Armatur rozpoczyna się budowa nowej hali odlewni.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

1976

Konstruktorzy KZA opracowują konstrukcję rodziny baterii z kwadratowym korpusem, co wynikało z dążenia do automatyzacji procesów obróbki powierzchniowej i dostosowania do montażu na ścianie. Były to baterie umywalkowe, zlewozmywakowe i wannowe. Do rozwoju konstrukcji i technologii produkcji przyczynia się w głównej mierze kierujący pionem techniki w latach 1971-1985, zastępca dyrektora – inż. Czesław

1978

Przedsiębiorstwo staje się właścicielem ośrodka szkoleniowo- wypoczynkowego „Arma” w Zakopanem, wyposażonego w siedem pokoi, świetlicę, łazienki i kuchnię, mogącego jednocześnie przyjąć 18 osób.

1979

Następuje zmiana w zarządzie przedsiębiorstwa – 16 lutego dotychczasowego dyrektora naczelnego zastępuje mgr inż. Leszek Drożdż. Mgr inż. Czesław Baszpo 12 latach pracy jako zarządca KZA zostaje dyrektorem Zjednoczenia Przemysłu Wyrobów Metalowych

1980

Wprowadzona zostaje do produkcji konstrukcja natrysku mocowanego na ścianie
z płynną regulacją wysokości kąta ustawienia rączki natrysku, dzięki czemu baterie
wannowe mogły pełnić rolę natryskowych. Zastosowano wtedy serię typowych baterii
natryskowych wykorzystując do tego korpusy baterii umywalkowych.

1981

W fabryce powstaje Komisja Zakładowa NSZZ „Solidarność”, której pierwszym przewodniczącym
zostaje Jan Blicharz – ślusarz narzędziowy. Do czasu powstania „Solidarności”,
w fabryce działał Związek Zawodowy Metalowców, który w 1981 roku zmienił
nazwę na Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Pracowników KZA i wszedł
w strukturę Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych.

1982

Zakład nr 3 w Jordanowie uzyskuje status jednostki na pełnym wewnętrznym
rozrachunku gospodarczym i tym samym otrzymuje uprawnienia do samodzielnego
prowadzenia działalności techniczno-technologicznej, produkcyjnej i ekonomiczno-
-finansowej.

1985

Zakończona zostaje współpraca z austriacką firmą „Schmield”. Zawarte zostaje natomiast
porozumienie z jugosłowiańską fabryką armaturową „Istra”, co w konsekwencji
daje możliwość kontynuacji produkcji baterii jednouchwytowych w Krakowie.

1989

W związku z przyjętym pod koniec lat 80-tych planem restrukturyzacji przemysłu polskiego, decyzją
ówczesnego premiera Mieczysława Rakowskiego, Zakład nr 3 w Jordanowie zostaje oddzielony
od Krakowskich Zakładów Armatur i przekształca się w samodzielną Jordanowską Fabrykę
Armatury.

1990

Do produkcji zostają wprowadzone nowe konstrukcje rodziny klasycznych baterii ściennych z korpusem
kwadratowym, gdzie zastąpiono wyloty rurowe odlewanymi wylotami w kształcie prostopadłościanów.
1991 w wyniku porozumienia zawartego pomiędzy Ministerstwem Przemysłu, a Wojewodą Krakowskim,
organem założycielskim zakładu zostaje ten drugi. Konkurs na dyrektora naczelnego KZA
wygrywa mgr inż. Krystyna Pazdur, która tę funkcję pełniła do 1993 roku.

1993

Dyrektorem naczelnym Krakowskich Zakładów Armatur zostaje mgr inż. Adam Czuma.
Pojawiają się nowe produkty w portfolio firmy. Do asortymentu zostaje wprowadzona
rodzina baterii „Agat” oraz stylizowana kolekcja „Retro”. W następnej kolejności
zostały wdrożone serie produktowe, takie jak „Coral” z zastosowaniem nowego automatycznego
przełącznika natrysku, „Topaz” z pierwszą baterią zlewozmywakową z wyciąganą
rączką oraz najlżejsza wagowo seria „Beryl”.

1995

Krakowskie Zakłady Armatur otrzymują Złotą Odznakę „Zasłużony dla Budownictwa i Przemysłu
Materiałów Budowlanych” Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z równoczesnym
uhonorowaniem dyrektora Adama Czumy srebrną odznaką. Wprowadzony zostaje grzejnik
aluminiowy G 500 B, który jako pierwszy pokrywany był elektrostatycznie wysokiej jakości lakierem
proszkowym koloru białego.

1996

W oparciu o kooperację z włoską firmą wprowadzona zostaje na rynek wyróżniająca się swym
niekonwencjonalnym wyglądem seria baterii „Granit”, obejmująca cztery modele łazienkowe.
Do asortymentu baterii dwuuchwytowych dołącza seria „Delta”, cechująca się jednolitymi korpusami,
kolekcja „Classic” z klasycznymi z głowicami suwakowymi oraz „Ceramik” z nowego typu
głowicami z płytkami ceramicznymi o kątach rozwarcia 90 lub 180 stopni. Wprowadzono również
rodzinę baterii „Retro-Ceramik”, które charakteryzowały się uchwytem dźwigniowym. W tym
samym roku firma zdobywa prestiżową nagrodę „Srebrnego Asa”, przyznawaną przez Polish
Promotion Corporation w Warszawie. 21 marca otwarty zostaje Salon Firmowy w Krakowie przy
ul. Zwierzynieckiej 15.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

1997

Na podstawie ustawy o komercjalizacjii prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych Krakowskie Zakłady Armatur zostają przekształcone w jednoosobową Spółkę Skarbu Państwa, otrzymując nazwę Krakowska Fabryka Armatur. Na Wydziale Obróbki Powierzchniowej zastosowana zostaje do polerowania korpusów baterii jednouchwytowych polerka automatyczna z manipulatorem firmy SHL, pozwalająca na wykonanie pełnego cyklu polerowania bez udziału pracy ludzkiej. W trosce o coraz lepszą jakość i estetykę produktów wprowadzono na galwanizerni kąpiele galwaniczne i pomocnicze znanych firm w Europie. Dzięki temu procesowi produkty KFA zyskały wysoki połysk i równą powierzchnię.

1998

Krakowska Fabryka Armatur otrzymuje nagrodę w VIII edycji konkursu „Teraz
Polska” za serię baterii „Retro”. Konkurs organizowany jest pod patronatem honorowym
Prezydenta RP, którego zadaniem jest wyłonienie najlepszych produktów i
usług, zarówno tych o ustalonej renomie, jaki tych dotąd mało znanych, które
dzięki swoim walorom jakościowym, technologicznym i użytkowym są lub mogą stać
się wzorem dla innych. Do asortymentu KFA dołącza nowatorski grzejnik aluminiowy
G 500 C ze specjalnie ukształtowanymi wylotami powietrza.

1999

Krakowska Fabryka Armatur zostaje sprywatyzowana, a jej inwestorem strategicznym
zostaje PZU Życie S.A.

2000

Krakowska Fabryka Armatur otrzymuje z rąk przedstawiciela Bureau Veritas Quality International,
Certyfikat Systemu Jakości ISO 9001 w zakresie: projektowanie, produkcjai sprzedaż wyrobów
armatury sanitarnej, grzejników centralnego ogrzewania, części zamiennych oraz usług wykonywanych
w ramach produkcji podstawowej.

2001

Prezesem Zarządu zostaje Grzegorz Pielak. Wdrożony zostaje pierwszy po procesie komercjalizacji
i prywatyzacji przedsiębiorstwa program restrukturyzacji Krakowskiej Fabryki Armatur. Kolekcja
JANTAR zostaje wyróżniona Złotym Medalem na Międzynarodowych Targach Poznańskich.

2004

Prezesem Zarządu zostaje Konrad Hernik. Rozpoczyna się budowa nowej siedziby firmy w Krakowie. Spółka rozpoczyna przygotowanie do wejścia na Giełdę Papierów Wartościowych, a także stworzenia Grupy Kapitałowej Armatura.

2005

Następuje przełomowy rok w rozwoju KFA – firma wprowadza do swojego asortymentu
50 nowych baterii o wzornictwie i jakości na miarę XXI wieku. Innowacyjne produkty, nowa
identyfikacja wizualna, nowatorskie usługi posprzedażowe, a także największa w historii
firmy kampania marketingowa pod hasłem „100 lat gwarancji” sprawiają, że KFA staje
się dynamicznym graczem na rynku urządzeń sanitarnych w Polsce.

2006

Cała działalność produkcyjna zostaje umieszczona na powierzchni około 11 tys. m2. Oprócz instalacji
i rozruchu nowych urządzeń produkcyjnych, uruchomiona zostaje także nowa oczyszczalnia
ścieków oraz nowa kotłownia gazowa. Inwestycje związane z wyposażeniem zakładu w nowoczesne
maszyny i urządzenia obejmowały przede wszystkim: nowy automat galwanizerski, stoły polerskie,
urządzenia myjące oraz urządzenie do odlewania pod niskim ciśnieniem.

2007

31 lipca spółka debiutuje na Giełdzie Papierów Wartościowych. Pozyskane środki przeznaczone
zostają w głównej mierze na rozszerzenie oferty produktowej i zwiększenie skali działalności firmy.

2009

Firma nabywa spółkę TOORA Poland S.A., specjalizującą się w produkcji grzejników i przekształca ją na Armatoora S.A., a także Spółkę Przemysłowo-Handlową Armagor Sp. Z o. o., produkującą zawory. Powstaje Grupa Kapitałowa Armatura, do której dołączają spółki zależne. W tym czasie oprócz dominującej pozycji na rynku baterii sanitarnych firma staje się liderem segmentu grzejników aluminiowychi istotnym graczem na rynku zaworów.

2010

Następuje oficjalna zmiana w nazwie firmy z Krakowska Fabryka Armatur S.A.

2012

Zakłady produkcyjne Grupy Armatura zostają przeniesione niemalże w całości z Krakowa do Niska
na Podkarpaciu, zatrudniając do fabryki ponad 500 nowych osób. Firma za pośrednictwem spółki
celowej Armadimp S.A., nabywa zorganizowaną część przedsiębiorstwa działającą pod nazwą
Zakłady Wyrobów Sanitarnych Radimp z Radomia, zajmującą się produkcją ceramiki sanitarnej.
Tym samym rozszerza swoje portfolio o umywalki i muszle ceramiczne. 2013 pakiet akcji Armatury Kraków zostaje przeniesiony przez PZU Życie do PZU Funduszu Inwestycyjnego Aktywów Niepublicznych BIS 2 reprezentowanego przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych PZU S.A.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

2014

Chcąc między innymi zaistnieć na rynku niemieckim Grupa Armatura kupuje firmę Aquaform S.A.
w Środzie Wielkopolskiej, zajmującą się w głównej mierze produkcją wanien i brodzików akrylowych,
prysznicy i parawanów nawannowych oraz mebli łazienkowych. Firma przestaje być spółką
publiczną notowaną na Giełdzie Papierów Wartościowych.

2016

Do asortymentu marki wprowadzone zostaje zostaje innowacyjne i opatentowane rozwiązanie instalacyjne – grzejnik aluminiowy z dolnym podłączeniem.

2017

Z okazji 95-lecia firmy poza wprowadzeniem nowego asortymentu, marka opracowuje nowy logotyp marki KFA Armatura, nawiązujący do dawnego logotypu Krakowskiej Fabryki Armatur.

2018

KFA Armatura otrzymuje prestiżową nagrodę jako „Marka 100-lecia Niepodległości”. Zakończona
zostaje również kompleksowa modernizacja ciśnieniowej maszyny odlewniczej typu GK-S
1000, stanowiącej pierwsze ogniwo w łańcuchu produkcyjnym grzejnika. Nowa maszyna skróciła
znacząco czas cyklu produkcyjnego grzejnika, pozwoliła zaoszczędzić energię, a także ograniczyć straty aluminium. Niestety wcześniej podjęte i jak się okazało nie do końcatrafione decyzje biznesowe, a także silna walka konkurencyjna sprawiły, że firma postanawia sprzedać zakupione wcześniej spółki, pozostawiając w asortymencie firmy cztery najważniejsze kategorie produktowe: baterie, grzejniki, zawory i parawany. Tym samym rozpoczyna się program restrukturyzacji Armatury
Kraków. Prezesem Zarządu zostaje Piotr Ostaszewski. Wykorzystana metoda daje możliwość podłączenia grzejnika w jednym elemencie oraz zastąpienia grzejnika płytowego.

2020

Następuje zmiana właściciela firmy – PZU S.A. wykupuje całość udziałów w spółce od poprzedniego
właściciela. Następują całkowite odświeżenie portfolio produktowego – do oferty zostają
wprowadzone produkty o ciekawych i modnych kształtach, wzorach i kolorach (takie jak Moza,
Logon czy Mokaiti i wiele innych). W kolekcji króluje obok chromu, kolor czarny i biały. Firma
dba o ekologię i wprowadza do kolekcji kuchennej baterię „Mungo” z funkcją filtrowania wody.
Zostają również wdrożone nowe wersje kolorystyczne grzejnika – grafitowe, a następnie czarne.
Grzejnik z jonami srebra otrzymuje Złoty Medal Targów Poznańskich. Prezesem Zarządu zostaje
Tomasz Przybek.

2021

Wydany zostaje pierwszy w historii firmy raport CSR za lata 2019-2020 ze strategią zrównoważonego rozwoju firmy. Zakład produkcyjny KFA Armatura w Nisku otrzymuje Świadectwo Efektywności Energetycznej (tzw. biały certyfikat) jako potwierdzenie uzyskanego efektu energetycznego. Następuje modernizacja linii produkcyjnej, dzięki czemu fabryka może zaoszczędzić ponad 8 GWh energii rocznie. Trwa cykliczne wprowadzanie designerskich kolekcji baterii łazienkowych i kuchennych w tym w modnym kolorze złotym oraz kolekcji kosmetyków do pielęgnacji baterii, kabin i łazienki.

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski

2022

Firma świętuje uroczyście 100-lecie istnienia! Prezesem firmy zostaje Magdalena Tokarczyk- Cyran. Firma konsekwentnie realizuje swoją 5-letnią strategię umacniania pozycji rynkowej w Polsce, jak również wejścia na nowe rynki zagraniczne, zdobywa duży kontrakt w Algierii, Irlandii oraz Boliwii. W trosce o środowisko oraz ze względu na coraz wyższe koszty energii firma rozpoczyna budowę, przy fabryce w Nisku, jednej z największych farm fotowoltaicznych w regionie podkarpackim. Po uruchomieniu będzie miała moc 1,8 MWp, co plasuje ją na 6. miejscu w całym województwie. Tak duża moc pozwoli na pokrycie zużycia energii
elektrycznej zakładu na poziomie blisko 20% w skali roku, co przyczyni się do znaczącego obniżenia emisji CO2 w regionie. W związku z obchodami jubileuszu firmy zostaje ustanowiony Rekord Polski na najdłuższy grzejnik aluminiowy, złożony ze 100 żeberek o długości 8m i 4cm!

Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski
emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Powrót reprezentacji z Walii. Okęcie i kibice

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Krakowska Fabryka Armatur ma już 100 lat! Kawał historii Krakowa i Polski - Gazeta Krakowska

Wróć na gp24.pl Głos Pomorza