Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Mediacje rówieśnicze. Skuteczny sposób na agresję, przemoc, wykluczenie. Uczniowie sami rozwiązują spory

Małgorzata Meszczyńska
Małgorzata Meszczyńska
Mediatorem rówieśniczym może zostać uczeń, który cieszy się zaufaniem innych dzieci.
Mediatorem rówieśniczym może zostać uczeń, który cieszy się zaufaniem innych dzieci. Fot. Vitolda Klein/unsplash
Mediacje rówieśnicze są coraz popularniejsze. To sposób, aby bez ingerencji dorosłych - rodziców, nauczycieli czy dyrekcji, uczniowie samodzielnie i skutecznie rozwiązywali konflikty i spory. Tam, gdzie mediacje rówieśnicze zostały wprowadzone, problem agresji, prześladowania, odrzucenia przez grupę, czy internetowego hejtu, rozwiązywany jest w zalążku. Mediacje rówieśnicze są skuteczne, a stronom konfliktu nie dają poczucia porażki.

Spis treści

Szkoła to poligon i laboratorium

Szkoła to swoisty poligon doświadczalny, czy według mniej "militarnych" słów rzecznika praw dziecka - laboratorium, w którym kształtuje się wiedza oraz umiejętności społeczne dzieci i młodzieży. "Jest też jednym z miejsc, gdzie w sposób nieunikniony stykamy się ze „światem konfliktów”. Funkcjonowanie w dorosłym życiu wykorzystuje wzorce zachowań nabyte w dzieciństwie, także w szkole" - podkreśla rzecznik, we wstępie do kodeksu etycznego i zbioru standardów, opracowanych na potrzeby szkolnych i rówieśniczych mediacji. Te zaś mogą zapobiec angażowaniu w szkolne problemy policji czy nawet sądów.

Szkolne konflikty mogą zniechęcić dzieci do edukacji. Z odsieczą przychodzą mediacje rówieśnicze.
Szkolne konflikty mogą zniechęcić dzieci do edukacji. Z odsieczą przychodzą mediacje rówieśnicze. Fot. Vitolda Klein/unsplash

Mediacje szkolne czy mediacje rówieśnicze?

Mediacje rówieśnicze i mediacje szkolne to nie to samo. Te pierwsze mają rozwiązać problem, jaki istnieje pomiędzy uczniami, a mediacje prowadzi odpowiednio przygotowany do tej roli rówieśnik zwaśnionych stron. Mediacje szkolne dotyczą konfliktów i problemów w szkole, ale stronami mogą być (w dowolnej konfiguracji) uczniowie, nauczyciele, dyrekcja placówki, rodzice. Tutaj zaangażowany jest już dorosły mediator.

Definicje:

  • Mediacja rówieśnicza - to dobrowolne i poufne poszukiwanie rozwiązania konfliktu między uczniami, w obecności dwóch bezstronnych i neutralnych mediatorów – uczniów, przygotowanych do prowadzenia mediacji rówieśniczej. Konflikty te dotyczą spraw związanych z relacjami między uczniami.
  • Mediacja szkolna - to dobrowolne i poufne poszukiwanie rozwiązania sporu pomiędzy stronami konfliktu w obecności bezstronnego i neutralnego mediatora. Konflikty te dotyczą spraw związanych z relacjami międzyludzkimi i/lub działalnością statutową szkoły. Stronami konfliktu mogą być: nauczyciele, dyrektor, pozostali pracownicy szkoły, uczniowie, rodzice.
  • Mediator rówieśniczy – to uczeń przeszkolony w zakresie mediacji, cieszący się zaufaniem i autorytetem wśród uczniów.
  • Mediator szkolny - to osoba dorosła, np.: pedagog, psycholog, nauczyciel, inny pracownik szkoły, przeszkolona w zakresie mediacji, ciesząca się autorytetem i zaufaniem w środowisku szkolnym. Wskazane jest, aby był opiekunem mediatorów rówieśniczych i posiadał kompetencje edukatora mediacji.

Co to jest mediacja rówieśnicza?

Mediacja rówieśnicza, bo na niej się skupiamy, to rozwiązywanie problemów przez uczniów we własnym gronie. Ale nie "na dziko", tylko według konkretnych zasad, jakie obowiązują przy mediacji rówieśniczej.

"Mediacja jako metoda rozwiązywania konfliktów ma szansę funkcjonować wtedy, gdy jest znana i akceptowana przez społeczność szkoły. Jest wprowadzana jako wieloetapowy proces, sprawiający, że mediacja stanie się powszechnie stosowanym instrumentem rozwiązywania konfliktów w codziennym życiu" - podkreśla Rzecznik Praw Dziecka.

Jak zorganizować mediacje? Co trzeba wiedzieć?

Zanim placówka zdecyduje się na wprowadzenie mediacji rówieśniczej, powinna zorganizować spotkania informacyjne dla nauczycieli i innych pracowników szkoły, jak również dla uczniów i ich rodziców.

Idea powinna także uzyskać poparcie szkolnej społeczności. Potrzebne są oficjalne zgody na wprowadzenie mediacji rówieśniczej jako istotnej metody rozwiązywania konfliktów wśród uczniów. Muszą je wydać kolejno: dyrektor szkoły, Rada Pedagogiczna, Rada Rodziców oraz Samorząd Uczniowski. Konieczne jest również sporządzenie odpowiednich zapisów w statucie placówki.

Wprowadzenie mediacji rówieśniczej koordynować powinna osoba wybrana spośród pracowników szkoły. Dobrze, aby taki koordynator został też opiekunem mediatorów rówieśniczych.

Mediacje rówieśnicze pomagają rozwiązać uczniowskie konflikty, jeszcze zanim problemy nabrzmieją i będą wymagały ingerencji dorosłych.
Mediacje rówieśnicze pomagają rozwiązać uczniowskie konflikty, jeszcze zanim problemy nabrzmieją i będą wymagały ingerencji dorosłych. Fot. Austin Pacheco/unsplash

Mediator rówieśniczy. Jak nim zostać?

Mediatorów rówieśniczych wybierają spośród swojego grona sami uczniowie.

"Kandydatem na mediatora rówieśniczego powinien być uczeń cieszący się zaufaniem rówieśników, którego wiek, samodzielność i stopień dojrzałości psychospołecznej pozwolą na zrozumienie istoty konfliktu, mediacji, punktu widzenia drugiego człowieka" - wskazuje Rzecznik Praw Dziecka i sugeruje, że mediator najlepiej, aby mediator miał więcej niż 10 lat.

Sam wybór na mediatora to dopiero początek przygody z mediacjami. Każdy z przyszłych mediatorów rówieśniczych musi bowiem otrzymać zgodę rodziców na pełnienie nowej roli, a także ukończyć specjalne szkolenie, które trwa co najmniej 20 godzin. Ukończenie szkolenia potwierdzone będzie zaświadczeniem.

Szkolenie dla mediatora rówieśniczego obejmuje:

  • podstawowe wiadomości dotyczące sytuacji konfliktów, emocji w konfliktach i konstruktywnych sposobów komunikowania się;
  • zasady i przebieg mediacji rówieśniczej;
  • rolę i zadania mediatora rówieśniczego;
  • trening mediacji (symulacje mediacji);
  • sposoby promocji mediacji w szkole.

„Mediacja jest tak dobra, jak dobry jest mediator” - mówi Aleksandra Dziewior, wieloletnia mediator w sprawach sądowych i pozasądowych, założycielka Centrum Mediacji Sądowych - i podkreśla, że ta zasada dotyczy to również mediacji rówieśniczych - mediator musi zadbać, aby strony do nawiązały dialog a unikały konfrontacji, rozpamiętywania, wzajemnych żali i poszukały porozumienia.

Bo właśnie mediator odgrywa kluczową rolę w rozwiązaniu sporu. Mediator nie rozstrzyga kto ma rację, nie wydaje opinii. Jego zadanie polega na zarządzaniu procesem mediacji, tak, aby strony same znalazły sposób na rozwiązanie konfliktu - zaznacza Aleksandra Dziewior.

Dobrze mieć doświadczonego w mediacjach patrona

W szkołach, które wprowadzają u siebie mediacje rówieśnicze jako sposób na rozwiązywanie szkolnych konfliktów pomiędzy uczniami, bardzo często powstają kluby lub koła mediacji. Co ważne - w tworzeniu i funkcjonowaniu takiego klubu lub koła, szkoła może korzystać z pomocy organizacji pozarządowych, samorządu terytorialnego, samorządów zawodów prawniczych czy sądów wspierających mediacje rówieśnicze.

Taki patron najczęściej zawiera wtedy ze szkolnym kołem porozumienie. Korzystanie z doświadczeń patrona jest pomocne przy organizacji szkoleń dla mediatorów rówieśniczych, ale także przy prowadzeniu samych mediacji, opracowywaniu porozumień czy ugody, jakie zawierają skonfliktowane strony po owocnie przeprowadzonej mediacji rówieśniczej.

Szkoła, która wdrożyła mediację rówieśniczą, powinna zadbać o wybór i szkolenie kolejnych grup mediatorów rówieśniczych.

W czym pomoże rówieśnicza mediacja?

Jak podkreślają fachowcy z Centrum Mediacji Sądowych, mediacje rówieśnicze mogą być skuteczne przy rozwiązywaniu problemów z agresją i przemocą w szkole. Przy skutecznych mediacjach agresor uświadomi sobie skutki swoich działań, a poszkodowanego ominie przykrość opowiadania o swoich problemach przed kolejnymi dorosłymi: nauczycielami, dyrekcją, policja czy sądem - gdzie ostatecznie może trafić nabrzmiały, szkolny problem.

Agresywne zachowania i przemoc w szkole:

  • Fizyczne – kopanie, bicie, opluwanie, niszczenie cudzej własności, wymuszanie pieniędzy.
  • Słowne – ośmieszanie, wyśmiewanie, obrażanie, grożenie, przezywanie, wyzywanie.
  • Niewerbalne – grożenie pięścią, pokazywanie wulgarnych gestów.

"Tego typu zachowania mogą być stosowane bezpośrednio, gdy jeden z uczniów bije czy też poniża innego ucznia, bądź też pośrednio, poprzez rozsiewanie plotek czy nakłanianie innych do przemocy. Nie wolno także zapominać o cyberprzemocy, która z roku na rok jest coraz częściej stosowana" - zaznaczają mediatorzy z Centrum Mediacji Sądowych.

Mediacje rówieśnicze skutecznie pomagają naprawić relacje.
Mediacje rówieśnicze skutecznie pomagają naprawić relacje. Fot. Vitolda Klein/unsplash

Mediacje rówieśnicze krok po kroku

Wniosek o mediacje rówieśnicze może być złożony przez jedną ze stron sporu, ale także przez nauczyciela lub dyrektora szkoły. Opiekun mediacji wyznacza mediatorów i ustala termin spotkania.

- Mediacje rówieśnicze jak i każde inne mediacje cechuje zasada dobrowolności, poufności, bezstronności oraz neutralności - podkreśla mediatorka sądowa Aleksandra Dziewior i dodaje, że mediacje rówieśnicze wyróżniają się brakiem stosowania kar. W trakcie mediacji zarówno rodzice jak i nauczyciele deklarują, że nie będą wyciągać żadnych konsekwencji wobec uczniów biorących udział w mediacji.

W mediacjach rówieśniczych cały proces podzielić można na 3 części: przygotowanie, proces i podsumowanie.

Procedura mediacji rówieśniczej:

  • kwalifikacja sprawy do mediacji i wybór mediatorów (dokonuje opiekun mediatorów rówieśniczych; uczniowie – strony konfliktu mogą także wskazać mediatorów);
  • spotkania wstępne z każdą ze stron (przeprowadzają mediatorzy rówieśniczy);
  • wspólna sesja mediatorów rówieśniczych i stron (wspólna sesja może obejmować kilka spotkań);
  • zakończenie mediacji (zawarcie porozumienia, opracowanie treści ugody i jej podpisanie, sporządzenie sprawozdania z przebiegu mediacji; w przypadku braku porozumienia informację o tym należy zamieścić w sprawozdaniu);
  • spotkania o charakterze superwizyjnym opiekuna mediatorów rówieśniczych z mediatorami prowadzącymi mediację – w razie potrzeby na każdym jej etapie;
  • wprowadzenie w życie warunków ugody.

Jeśli mediacje się powiodły i strony doszły do porozumienia, zawierana jest ugoda. Podpisują ją obie strony postepowania oraz mediator. Jeżeli postanowienia zapisane w ugodzie nie zostaną dotrzymane, sprawa ponownie trafia do mediacji albo zostaje rozstrzygnięta przez dorosłych - nauczycieli lub dyrektora szkoły, a w sytuacjach trudnych i niebezpiecznych - przez policję albo sąd.

"Mediacje rówieśnicze niosą ze sobą wiele korzyści. Dzięki mediacjom kształtuje się system wartości oraz prawidłowe postawy moralne. Dzięki mediacjom przeprowadzanym w środowisku szkolnym, uczniowie potrafią radzić sobie z trudnymi konfliktowymi sytuacjami, zapobiegać im a także rozwiązywać problemy" - zaznaczają mediatorzy z Centrum Mediacji Sądowych, którzy pomagają przygotowywać mediatorów rówieśniczych i wspierają szkolne mediacje.

Dzięki mediacjom rówieśniczym, można pomóc dzieciom, które czują się wykluczone przez grupę.
Dzięki mediacjom rówieśniczym, można pomóc dzieciom, które czują się wykluczone przez grupę. Fot. Eliott Reyna / unsplash

Mediacje tylko dobrowolnie i bezstronnie

W mediacjach rówieśniczych - podobnie jak w każdych innych mediacjach - podstawową zasadą jest dobrowolność. Uczniowie, którzy decydują się na mediacje, przychodzą na nie z własnej woli i w każdej chwili mogą od niej odstąpić.

Mediatorzy rówieśniczy powinni pozostać bezstronni - nie opowiadają się po żadnej ze stron konfliktu. Powinni też pozostać neutralni - wspierają obie strony w znalezieniu rozwiązania konfliktu, ale nie narzucają im rozwiązań. Bardzo istotna jest też poufność - wszyscy uczestnicy mediacji zobowiązani są do zachowania w tajemnicy wszelkich informacji, jakie uzyskali podczas mediacji.

Uczniowie - strony sporu, muszą zaakceptować zarówno zasady mediacji, jak i proponowanych mediatorów rówieśniczych. W uzasadnionych przypadkach mają prawo zmienić mediatorów na każdym etapie mediacji. Również mediator rówieśniczy może także zrezygnować z prowadzenia mediacji, jeśli ma ku temu konkretny powód.

Kodeks Etyczny Mediatora Rówieśniczego

Jak podaje Rzecznik Praw Dziecka, celem Kodeksu jest promowanie postaw etycznych mediatora, opartych na szacunku do drugiego człowieka, uwzględniających podmiotowość stron konfliktu, budowanie zaufania do osoby mediatora i mediacji jako metody rozwiązywania konfliktów rówieśniczych. Przestrzeganie zasad Kodeksu umożliwi zachowanie wysokich standardów prowadzenia mediacji rówieśniczej.

  1. Mediator rówieśniczy posiada przygotowanie do prowadzenia mediacji rówieśniczej, dba o rozwój swoich umiejętności i poszerzanie wiedzy z zakresu mediacji.
  2. Mediator rówieśniczy powinien tak postępować, aby uczniowie – strony konfliktu znały i rozumiały czym jest mediacja, jak przebiega i na czym polega rola mediatora.
  3. Mediator rówieśniczy pomaga stronom w poszukiwaniu rozwiązania konfliktu, nie wskazując własnych pomysłów.
  4. Mediator rówieśniczy dba o przestrzeganie zasad mediacji - przed rozpoczęciem, w trakcie, jak i po jej zakończeniu.
  5. Mediator rówieśniczy nie powinien podejmować się prowadzenia mediacji, gdy nie ma przekonania co do swoich umiejętności pomocy w rozwiązaniu konfliktu lub gdy nie jest w stanie zachować bezstronności. Z tych samych powodów może też w trakcie mediacji odstąpić od jej prowadzenia.
  6. Mediator rówieśniczy szanuje decyzje stron w poszukiwaniu rozwiązania ich konfliktu w myśl zasady, że dobro stron jest najważniejszą wartością.
emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Mediacje rówieśnicze. Skuteczny sposób na agresję, przemoc, wykluczenie. Uczniowie sami rozwiązują spory - Strefa Edukacji

Wróć na gp24.pl Głos Pomorza