Na Pomorzu składamy coraz więcej donosów do skarbówki. Jakie nieprawidłowości zgłaszamy?

„Dzień dobry, dwukrotnie wymieniałem szybę samochodową w warsztacie (…). Za każdym razem przed wykonaniem usługi warsztat był informowany o konieczności wystawienia faktury. Za każdym razem słyszałem od właściciela i pracownika: dogadamy się, prześlę listem poleconym itp. Do dnia dzisiejszego nie otrzymałem faktury ani paragonu za kupno i wymianę szyb (…)” - brzmi jedna z anonimowych skarg złożonych do IAS w Gdańsku.

Podobne informacje tysiącami trafiają do skrzynek mejlowych pomorskich i zachodniopomorskich służb skarbowych. W 2021 r. do Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku złożono 3144 donosów, w zeszłym roku o 145 więcej. Skargi obywateli trafiają najczęściej właśnie do IAS, choć często zdarza się, że zawiadomienia o nieprawidłowościach przesyłane są bezpośrednio do najbliższego urzędu skarbowego.

W 2022 roku w województwie zachodniopomorskim urzędy skarbowe otrzymały 3053 anonimowe informacje o nieprawidłowościach skarbowych. Najwięcej ich wpłynęło do I Urzędu Skarbowego w Szczecinie - 495, później do II Urzędu Skarbowego w Szczecinie - 277 i do I Urzędu Skarbowego w Koszalinie - 259.

Jednak jak twierdzi Małgorzata Brzoza, rzeczniczka prasowa Izby Administracji Skarbowej w Szczecinie, której podlegają wszystkie urzędy skarbowe w Zachodniopomorskiem, wynika to raczej z wielkości urzędu (liczby podatników), a nie z innych przyczyn.

Najmniej takich informacji jest w urzędzie skarbowym w Pyrzycach - 50, ale to jest właśnie najmniejszy urząd.

Do składania donosów coraz chętniej wykorzystywany jest Krajowy Telefon Interwencyjny Krajowej Administracji Skarbowej, czyli scentralizowany kanał komunikacji, za pomocą którego można zgłosić wszelkie naruszenia prawa podatkowego czy celnego. Takich informacji sygnalnych złożonych za pośrednictwem Telefonu trafiło do pomorskiego IAS w 2021 roku 946. Rok później - już 1267.

- Niezależnie od tego, jaką formę komunikacji się wybierze, nadawca donosu zawsze pozostanie anonimowy - wyjaśnia Wioleta Działdowska z biura prasowego Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku.

To właśnie gwarancja anonimowości jest jednym z głównych powodów rosnącej liczby donosów. Niewykluczone jednak, że w niektórych przypadkach osobami zawiadamiającymi służby skarbowe targają silne emocje - chcą się zemścić (np. na pracodawcy) bądź kieruje nimi… zazdrość.

„Uprzejmie informuję o łamaniu prawa podatkowego przez mojego pracodawcę w placówce (…). Pracodawca zmusza mnie oraz innych pracowników do niewystawiania paragonów na kasie fiskalnej za płatności gotówką oraz sam nakłania klientów, by za wykonane usługi płacili gotówką, wtedy będzie jeszcze przyznany rabat za wykonaną usługę, aby ukryć część dochodów. W większości przypadków paragony nie są jednak wystawiane”.

„(…) otworzyła sklep z odzieżą hipisowską. Oczywiście nielegalnie, bez opłacania podatków, bez rejestracji firmy. Na czarno. Ceny nieznane, są uzgadniane przez konwersację prywatną” - brzmią kolejne anonimowe donosy.

- Wszystkie napływające informacje sygnalne, również anonimowe, są weryfikowane - podkreśla Wioletta Działdowska.

To oznacza, że organy sprawdzają wskazane w zawiadomieniach osoby czy firmy - przeprowadzają chociażby kontrole podatkowe i kontrole celno-skarbowe. Nowością są zakupy sprawdzające. Chodzi o to, że jak jest zgłoszenie, iż dany sklep nie wystawia faktur, to są robione w tym sklepie zakupy przez urzędników skarbowych.

A wachlarz zgłaszanych przez obywateli wykroczeń skarbowych jest szeroki - najczęściej poruszane w donosach tematy to oczywiście brak wydawania paragonów i faktur za usługi i towary, zatrudnianie pracowników bez umów czy niezgłaszanie najmu nieruchomości.

- Bardzo często ujawniane są także sytuacje prowadzenia działalności gospodarczej bez jej uprzedniego zarejestrowania, na przykład warsztaty samochodowe, usługi kosmetyczne - wskazuje Działdowska.

„Zleciłam firmie budowlanej (…) budowę domu w stanie surowym. Warunkiem rozpoczęcia przez wykonawcę prac budowlanych było wpłacenie zaliczki w wysokości (…). Zaliczkę wpłaciłam przelewem bankowym w dniu (…). Wykonawca nie wystawił mi faktury zaliczkowej tylko przesłał mailem skan paragonu fiskalnego wystawionego dnia (…) na usługę budowlaną z 23% VAT, pomimo tego, że VAT na usługi budowlane to 8% (…)”.

„Proszę o sprawdzenie, czemu mój były pracodawca, do tej pory nie wystawił mi deklaracji PIT-11 za 2022 rok. Mimo moich próśb wysyłanych drogą mailową oraz wiadomością sms, pracodawca nie odpowiada. Cały czas nie mogę rozliczyć się z Urzędem Skarbowym za 2022 rok, bo czekam na dokument od Niego. Nazwa pracodawcy: (…)” - czytamy w kolejnych zawiadomieniach.

W województwie zachodniopomorskim zgłaszane są np. nielegalne punkty hazardowe, praca na czarno, ogłoszenia usługodawców w internecie (np. kosmetyczek, malarzy, którzy proponują swoje usługi na czarno. Sporo jest też donosów od sąsiadów i rodziny, że ukrywają majątek. A ostatnio, co jest nowością, do urzędów skarbowych zgłaszają się firmy windykacyjne z informacjami o nieprawidłowościach. Nie jest to statystycznie potwierdzone, ale z pobieżnych analiz wynika, że donosiciele uaktywniają się raczej pod koniec roku.

Na pytanie, czy donosy są pożądane przez urzędy skarbowe, Małgorzata Brzoza powiedziała: - Każda informacja o nielegalnej działalności jest dla nas cenna. Także każdą badamy, sprawdzamy. Nie sposób bowiem przy każdym podatniku postawić urzędnika skarbowego, aby go badał i sprawdzał. A my podejmując kontrolę jesteśmy w stanie odpowiednio zareagować na nieprawidłowości.

Bez względu na to, jakie pobudki kierują osobami składającymi donosy, wszelkie skargi to cenne źródło informacji dla służb skarbowych. W wielu przypadkach anonimowe zawiadomienia ułatwiają i przyspieszają ukrócenie niezgodnych z prawem działań. A te obwarowane są adekwatnymi sankcjami.

- W zależności od skali i wielkości, wykryte nieprawidłowości zakwalifikowane mogą zostać jako wykroczenia lub przestępstwa skarbowe i w zależności od tego podmiotowi mogą grozić różne konsekwencje: nałożenie kary grzywny, nałożenia obowiązku zapłaty zaległości podatkowych wraz z odsetkami, czy też poważniejsze sankcje gospodarcze - wyjaśnia Wioletta Działdowska.

Nawet niewydanie paragonu może zostać zakwalifikowane jako przestępstwo skarbowe. Takowe może zostać ukarane grzywną w wysokości nawet 180 stawek dziennych (wysokość kary zależy od aktualnej wysokości minimalnego wynagrodzenia - obecnie jest to 3490 zł). Za wykroczenie skarbowe natomiast przewidziana jest kara grzywny od 1/10 do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

- Uchybienia w wykonywaniu obowiązków podatkowych, klasyfikowane jako wykroczenia skarbowe, mogą być karane w trybie mandatowym - bez udziału sądu. Mandatem karnym można nałożyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia - dodaje Działdowska.

- Wymierzając karę grzywny lub nakładając ją mandatem karnym, uwzględnia się m.in. stosunki majątkowe i rodzinne sprawcy oraz jego dochody i możliwości zarobkowe.