Oj, coś strzyka mi w łokciu i kolanie

Nieważne, czy masz 20, 40 czy 70 lat - każdego może dopaść choroba reumatyczna. Oczywiście choroba zwyrodnieniowa stawów narasta wraz z wiekiem, jednak na choroby zapalne stawów cierpią nawet dzieci.

- Ogólnymi objawami takich chorób są ból i ograniczenie ruchomości stawu - mówi dr Jacek Fliciński z Kliniki Reumatologii i Chorób Wewnętrznych w Samodzielnym Publicznym Szpitalu nr 1 w Szczecinie.
- Niektórym chorobom towarzyszy także gorączka lub stan podgorączkowy. Choroba zwyrodnieniowa stawów nie ma jednak objawów narządowych. Coraz częściej jest za to rozpatrywana jako element zespołu metabolicznego. Oznacza to, że przy takich chorobach, jak cukrzyca, nadciśnienie czy otyość, często dodatkowo pojawia się też choroba zwyrodnieniowa stawów.

Przyczyny chorób reumatycznych leżą w naszych genach, na które wpływu nie mamy. Istnieją jednak inne czynniki, które także działają na rozwój takowych chorób. Zaliczyć można do nich m.in. palenie papierosów.

- Badania pokazały, że osoby, które mają predyspozycje do wystąpienia reumatoidalnego zapalenia stawów i palą tytoń, zwiększają sobie ryzyko zachorowania - mówi dr Fliciński. - W momencie, kiedy można by było choroby uniknąć, osoby palące niemal same się na nią skazują.

Zdarza się też, że stawy bolą z przyczyn niereumatycznych. Może się bowiem okazać, że odczuwamy ból stawu, ale to nie dany staw nas boli. Ból pojawia się w wyniku promieniowania z innej lokalizacji.
- Tak często dzieje się w przypadku bólu stawów ramiennych - mówi dr Fliciński. - Pacjent zgłasza się z bólem barku, ale problem tkwi w odcinku szyjnym kręgosłupa. Bóle stawów występują też przy wielu innych jednostkach chorobowych. Mogą wynikać na przykład z neuropatii cukrzycowej, choroby nowotworowej, choroby jelit czy choroby płuc.

Konieczne jest więc prawidłowe zdiagnozowanie i rozpoznanie. Od tego będzie zależeć forma leczenia. Zwykle terapię rozpoczyna się od standardowych leków modyfikujących. W każdej chorobie reumatycznej stawów ważne są też ćwiczenia, które utrzymują odpowiednią sprawność pacjentów.
W niektórych przypadkach rehabilitacja jest na tyle istotna, że bez niej pacjent ma ogromne problemy z poruszaniem się. Odpowiednie ćwiczenia pomagają mu natomiast utrzymywać właściwe zakresy ruchów stawów i odbudowują zanikające mięśnie. O tym, jak powinna wyglądać rehabilitacja, jak często i jakie ćwiczenia wykonywać, decyduje lekarz. Niekiedy pomóc może jednak tylko operacja.

- Kiedy standardowe metody leczenia zawiodą, a pacjent ma znaczne problemy z poruszaniem się i do tego odczuwa bardzo silny, niemożliwy do umorzenia lekami ból, lekarze decydują się na operację - mówi dr Fliciński. - Alloplastyka jest dla chorych szansą na powrót do normalnego funkcjonowania. Bez niej pacjent skazany byłby na leżenie w łóżku lub wózek inwalidzki.

Czy jest metoda na to, żeby uniknąć chorób stawów? Teoretycznie mogą one dopaść każdego, nawet osoby, które prowadzą zdrowy tryb życia. Są jednak działania, które - nawet jeśli mamy do tego predyspozycje - pozwolą nam uchronić się przed chorobą stawów.

- Przede wszystkim powinniśmy uważać na urazy, które są przyczyną dużej grupy wtórnych zmian zwyrodnieniowych stawów - radzi dr Fliciński. - Wpływ na zdrowie naszych stawów ma też profil metaboliczny człowieka. Pilnujmy wagi, nie doprowadzajmy do otyłości. Ważne są także ćwiczenia, które są niezbędne dla dobrego funkcjonowania układu ruchu. Stawy należy mądrze obciążać. Zaleca się minimum 20 minut spaceru dziennie. Oczywiście należy także całkowicie zrezygnować z palenia.
A co z tabletkami z glukozaminą? Czy warto je łykać? Sprawią, że nasze stawy będą silne, mocne i zdrowe?

- Glukozamina to substancja, która teoretycznie może wspomagać syntezę, a także metabolizm chrząstki stawowej - tłumaczy dr Fli-ciński. - Pojawiły się badania in vitro, które pokazują, że glukozamina może mieć istotne znaczenie w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów. Istnieją też jednak badania, które przeczą tej tezie. Sprawa ta jest więc jeszcze w zawieszeniu, potrzebne są kolejne, dokładniejsze badania, żeby można było stwierdzić, jak jest w rzeczywistości. 40 procent pacjentów zażywających preparaty z glukozaminą zgłasza poprawę. Jest to więc pewna opcja leczenia. Istnieją też inne leki, takie jak chondroityna, półkolageny, ekstrakty z awokado, soi czy imbiru, które mają udokumentowane działanie przeciwbólowe. Towarzystwo Reumatologiczne i Ortopedyczne nie wydało jednak zalecenia, żeby któryś z tych leków stosować. Na razie nie ma bowiem pewności, że one łagodzą dolegliwości. Można je jednak stosować. Nie powodują poważnych skutków niepożądanych, są więc bezpieczniejsze od klasycznych leków przeciwbólowych. Trzeba jednak pamiętać, że działają w sposób opóźniony - tzn. aby widać było efekty, należy je przyjmować przynajmniej przez kilka tygodni.