Podwójny obraz

Choroba zezowa to nieprawidłowe ustawienie gałek ocznych oraz współistniejące zaburzenia widzenia.

Rozróżnia się dwa podstawowe rodzaje zeza: zbieżny i rozbieżny, przy czym pierwszy występuje najczęściej. Zdarza się, że oko zezujące może być ustawione w górę lub w dół, zez może też dotyczyć jednego lub obu oczu naprzemiennie. Zdarza się najczęściej we wczesnym dzieciństwie, kiedy to proces umożliwiający złożenie obrazów odbieranych przez dwoje oczu w jeden (fuzja) jest słabo wykształcony i nie ma mechanizmu, który mógłby likwidować nieprawidłową fiksację i umożliwić właściwe umiejscowienie obrazów symetrycznie na siatkówce obu oczu.

Podwójny obraz

W zezie nie ma możliwości prawidłowego widzenia obuocznego, ponieważ obraz w oku fiksującym znajduje się w pewnej odległości od plamki żółtej (odległość ta zależy od wielkości wady, określanej w stopniach). Powoduje to, że obraz odbierany z różnych części siatkówki obu oczu widziany jest podwójnie. Pacjent, starający się uniknąć tego nieprzyjemnego zjawiska, używa naprzemiennie raz jednego, raz drugiego oka, i w rezultacie powstaje zez naprzemienny. W zezie tego typu zwykle zachowana jest ostrość obu oczu. Inaczej jest w zezie jednego oka, gdzie oko zezujące przeważnie ma obniżoną ostrość widzenia. Przy trwającym długo zezie, najczęściej jednostronnym, niemożność widzenia precyzyjnego powoduje stopniowe niedowidzenie.

Tak wiele przyczyn

Przyczyną powstawania zeza u dzieci są czynniki uniemożliwiające wykształcenie się fuzji. Należą do nich głównie wady wzroku (w szczególności różnowzroczność) oraz wiele czynników opóźniających proces fuzji, w tym czynniki psychiczne i choroby zakaźne wieku dziecięcego, obniżające ogólną sprawność organizmu dziecka.
U dorosłych powodem zeza może być niedowidzenie, będące najczęściej skutkiem nieskorygowanej wady wzroku, bielmo, zaćma i inne stany chorobowe, ograniczające przezierność układu optycznego oka, choroby siatkówki i nerwu wzrokowego uszkadzającego elementy nerwowe odbierają wrażenia wzrokowe. Zez taki jest wynikiem wyłączenia oka słabszego z procesu widzenia i ustawienie go w zezie zbieżnym.
Inną kategorię przyczyn powstawania zeza stanowią urazy lub uszkodzenia będące następstwem procesu chorobowego nerwu zaopatrującego dany mięsień. Do urazów tych należą stany zapalne organizmu (ostre choroby zakaźne zapalenia odogniskowe), zatrucia, a także choroby ośrodkowego układu nerwowego. Kategoria ta nosi nazwę zezów porażennych, których charakterystycznym objawem jest widzenie podwójne.

Szybko do lekarza

Leczenie polega na stosowaniu odpowiednio dobranych szkieł korekcyjnych, zlikwidowaniu ewentualnego niedowidzenia, wytworzeniu widzenia obuocznego i przywróceniu prawidłowego ustawienia oczu. Leczenie zeza powinno być przeprowadzone jak najwcześniej, w szczególności u dzieci, u których proces fuzji wykształca się do 6. roku życia. Kuracja prowadzona przed zakończeniem tego wieku daje duże szanse powodzenia na przywrócenie zarówno prawidłowego ustawienia oczu, jak i widzenia obuocznego. Leczenie zeza u dorosłych jest często przyczynowe i polega na leczeniu choroby podstawowej bądź jej skutków, powodujących znaczne upośledzenie ostrości widzenia.