Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Skrzynia automatyczna vs manualna. Co warto wiedzieć?

Ryszard M. Perczak
Zadaniem skrzyni biegów jest przeniesienie napędu z silnika na koła pojazdu. Generalnie dzielimy je na manualne oraz automatyczne. Te pierwsze między sobą różnią się zwykle liczbą przełożeń, zaś automatyczne mogą być bezstopniowe, dwusprzęgłowe i mieć także różną liczbę przełożeń.
Zadaniem skrzyni biegów jest przeniesienie napędu z silnika na koła pojazdu. Generalnie dzielimy je na manualne oraz automatyczne. Te pierwsze między sobą różnią się zwykle liczbą przełożeń, zaś automatyczne mogą być bezstopniowe, dwusprzęgłowe i mieć także różną liczbę przełożeń. Archiwum
Zadaniem skrzyni biegów jest przeniesienie napędu z silnika na koła pojazdu. Generalnie dzielimy je na manualne oraz automatyczne. Te pierwsze między sobą różnią się zwykle liczbą przełożeń, zaś automatyczne mogą być bezstopniowe, dwusprzęgłowe i mieć także różną liczbę przełożeń.

Spis treści

Ojczyzną przekładni automatycznych jest Ameryka Północna, gdzie pierwszy „automat” pojawił się już w roku 1904. Dziś za oceanem wyposażona jest w nie zdecydowana większość samochodów osobowych. W ostatnich latach automaty szybko zyskują na popularności także na innych kontynentach w tym przede wszystkim w Europie. Wszystko wskazuje na to, że za 10 – 15 lat także na naszym kontynencie przekładnia ręczna będzie rzadkością. Policzono, że w Polsce obecnie, w porównaniu z rokiem 2000 liczba samochodów osobowych z automatycznymi przekładniami wzrosła aż o 800 procent!

"Automat" już nie taka rzadkość

Jeszcze kilkanaście lat temu przekładnie automatyczne spotykało się raczej w drogich modelach, z dużymi silnikami. Obecnie nawet w samochodach budżetowych marek „automat” nie jest niczym nadzwyczajnym.

Gwałtowny wzrost popularności skrzyń automatycznych, w modelach klasy kompakt i mniejszych wziął się stąd, że ich konstruktorzy robią je coraz doskonalszymi. Poza tym wielu kierowców docenia fakt, że jazda z „automatem” jest wygodniejsza, bo nie wymaga tylu operacji. Obecnie jest tylko kwestią czasu, gdy nawet w popularnych modelach osobowych ręczne skrzynie stanowić będą jedynie ciekawostkę techniczną. Wydaje się, że podstawową przeszkodą w jeszcze większej ich popularności jest różnica w cenie w porównywalnych modelach wynosząca od czterech do nawet kilkunastu tysięcy złotych. Skrzynie automatyczne są o tyle droższe od manualnych.

Dlaczego „automat”?

Za przekładniami automatycznym przemawia przede wszystkim łatwość ich obsługi i wynikająca z tego wygoda w prowadzeniu samochodu. Szczególnie w ruchu miejskim, który charakteryzuje się ciągłymi zmianami przeniesienia napędu od zatrzymywania się przez pełzanie po szybkie przyspieszenia, ponowne hamowanie i tak wkoło. Posiadając w aucie skrzynię automatyczną kierowca jedynie dodaje gazu lub przyciska pedał hamulca. Mechanizm skrzyni sam dobiera przełożenia, moment wysprzęglenia itd. W nowoczesnych przekładniach automatycznych całością steruje elektronika, która potrafi być mniej zawodna niż człowiek oraz szybciej i lepiej „obchodzić się” z funkcjonowaniem poszczególnych jej podzespołów np. sprzęgła. Niczym dziwnym jest, że dwa takie same auta z takimi samymi silnikami, ale różnymi skrzyniami będą miały różne przyspieszenia i zużycie paliwa. Model z „automatem” może być nie dość, że dynamiczniejszy to jeszcze ekonomiczniejszy.

Zadaniem skrzyni biegów jest przeniesienie napędu z silnika na koła pojazdu. Generalnie dzielimy je na manualne oraz automatyczne. Te pierwsze między
Zadaniem skrzyni biegów jest przeniesienie napędu z silnika na koła pojazdu. Generalnie dzielimy je na manualne oraz automatyczne. Te pierwsze między sobą różnią się zwykle liczbą przełożeń, zaś automatyczne mogą być bezstopniowe, dwusprzęgłowe i mieć także różną liczbę przełożeń. Archiwum

W ruchu miejskim skrzynia automatyczna ma nad ręczną absolutną przewagę. Nie oznacza to wcale, że także w modelach pokonujących długie dystanse bez konieczności zmiany biegów „automat” jest bezwartościowy.

Jakie i gdzie?

Przeglądając listę dostępnych na naszym rynku modeli osobowych z przekładniami automatycznymi wyodrębnimy kilka najważniejszych. I tak koncern VW w modelach Audi, Seat, Skoda i Volkswagen montuje skrzynie DSG, które w zależności od silnika mogą być 6- lub 7-stopniowe. W samochodach made in Kia/Hyundai ostatnio furorę robią dwusprzęgłowe skrzynie DCT. W Fordach spotykamy skrzynie typu PowerShift. Toyota z kolei chętnie wykorzystuje przekładnie bezstopniowe.

Oczywiście w każdej z tych grup trafiają się konstrukcje mniej lub bardziej udane. DSG 6-stopniowe z tzw. suchym sprzęgłem mają swoje za uszami, w odróżnieniu od 7-stopniowych ze sprzęgłem mokrym. Również starsze, 6-stopniowe, „zwykłe” przekładnie automatyczne Hyundaia i Kia są bardzo przez kierowców chwalone, a do 7-biegowych DCT już można mieć zastrzeżenia, szczególnie do tych z pierwszego okresu produkcji. Warsztatowcy nie szczędzą krytyki fordowskim automatom PowerShift pracującym z większymi silnikami w modelach Forda S-Max, Mondeo czy Fiatach Freemont.

Skrzynie ręczne czyli manualne

Skrzynie manualne wybierają kierowcy, którzy lubią „panować” bezwzględnie nad samochodem dobierając mu (ich zdaniem), najwłaściwsze w danym momencie jazdy przełożenie. Stąd przewaga skrzyń ręcznych w autach sportowych, gdzie dominują tzw. skrzynie sekwencyjne.

Każda zmiana biegu, niezależnie w górę czy w dół wymaga wciśnięcia sprzęgła i zmiany przełożenia drążkiem (lewarkiem) zmiany biegów. Obecnie najpopularniejsze skrzynie manualne mają sześć biegów do przodu i jeden do tyłu (wsteczny). Do słabszych silników wciąż montuje się skrzynie pięciobiegowe. Te przekładnie spotkamy wciąż w najtańszych wersjach popularnych modeli. Są już także w autach osobowych ręczne skrzynie siedmiobiegowe.

Konieczność wciśnięcia pedału sprzęgła w skrzyni ręcznej przy zmianie biegu sprawia, że wielu kierowców robi to zbyt słabo wciskając pedał tylko częściowo i tym samym skracając żywotność sprzęgła. Zasadą jest, że np. podczas postoju na skrzyżowaniu pedał sprzęgła powinien być wciśnięty w podłogę (wtedy może być włączona „jedynka") lub zupełnie nienaciskany, ale wtedy trzeba wrzucić tzw. luz.

Bardzo niekorzystną sytuacją jest naciskanie niezbyt mocne na pedał i tym samym powodowanie jego ślizganie się sprzęgła i tym samym szybsze jego zużywanie się. W podobny sposób skutkuje jazda na tzw. półsprzęgle czyli ani nie zdecydowanym wciśnięciu ani nie na zupełnym odpuszczeniu. Należy tego unikać jak ognia. Niestety często ten błąd popełniają panie, które zbyt delikatnie traktują nogą pedał sprzęgła i tym samym cały mechanizm zmiany przełożenia. W egzemplarzach użytkowanych właśnie przez kobiety sprzęgło jest z tego powodu zazwyczaj jednym z pierwszych elementów do wymiany.

Zadaniem skrzyni biegów jest przeniesienie napędu z silnika na koła pojazdu. Generalnie dzielimy je na manualne oraz automatyczne. Te pierwsze między
Zadaniem skrzyni biegów jest przeniesienie napędu z silnika na koła pojazdu. Generalnie dzielimy je na manualne oraz automatyczne. Te pierwsze między sobą różnią się zwykle liczbą przełożeń, zaś automatyczne mogą być bezstopniowe, dwusprzęgłowe i mieć także różną liczbę przełożeń. Archiwum

Kiedy się psują?

Niezależnie od tego czy to „manual” czy „automat” przekładnia wymaga dbałości w postaci regularnych i terminowych wymian oleju. Żywotność skrzyni biegów wydłuża również umiejętne z nich korzystanie. O skrzyniach manualnych wspomnieliśmy wyżej. Automatyczne, szczególnie te bezstopniowe wymagają odpowiedniej techniki jazdy co wyraża się przede wszystkim w delikatnym ale stopniowym dociskaniem pedału gazu. W przeciwnym razie silnik pracuje na nieodpowiednio wysokich obrotach, a auto i tak wolniej nabiera prędkości niż chciałby tego kierowca.

W wielu skrzyniach automatycznych istnieje możliwość zmiany przełożeń sekwencyjnie tzn. nie korzystamy z pedału sprzęgła (bo go i tak nie ma), ale odpowiednie przełożenie wybieramy „w górę” lub „w dół” dźwignią biegów/ustawień pracy skrzyni bądź manetkami przy kierownicy.

- Ze skrzynią biegów jest podobnie jak z silnikiem – uważa Robert Trojanowski, współwłaściciel warsztatu mechanicznego. - Kiedy jest zimna, obojętnie ręczna czy automatyczna, należy dać jej czas na nagrzanie się oleju. Zatem po nocy, gdy silnik samochodu i kabina są nienagrzane dajmy też czas wolniej jadąc i stopniowo zmieniając biegi, zwiększając obroty silnika aby także rozgrzewający się olej w przekładni zaczął docierać wszędzie i po prostu zaczął spełniać to do czego ma służyć czyli smarowaniu i chłodzeniu przekładni.

Nie taki używany "automat" straszny

Kto doświadczył jazdy samochodem ze skrzynią automatyczną nie będzie miał oporów przed zakupem kolejnego auta z tego typu przekładnią. O ile w przypadku nowego samochodu nie ma to znaczenia o tyle już decydując się na egzemplarz używany, z dużym przebiegiem wskazana jest większa ostrożność.

Przez ostatnie 15 – 20 lat zmieniły się konstrukcje silników, więcej jest w nich elektroniki i to samo dotyczy także skrzyń biegów. Te najstarsze nie dość, że mogą być mocno wyeksploatowane, to jeszcze najzwyczajniej zaniedbane. Zatem dwie przekładnie mające przejechane po 250 tys. km, ale z „dobrą” i „złą” przeszłością to pewniak i przysłowiowa „mina”, Jedna spokojnie pojeździ jeszcze 50 – 100 tys. km, a druga rozsypie się po kilku tysiącach kilometrach.

Zdaniem Roberta Trojanowskiego często zamiast próbować naprawiać uszkodzoną skrzynię lepiej kupić inną sprawną, pochodzącą np. z innego egzemplarza lub regenerowaną. Jednych i drugich jest na rynku całkiem sporo. Koszty mogą być porównywalne, a decydując się na „nową” możemy mieć gwarancję, że posłuży nam dłużej.

To już nie to co kiedyś

Warsztatowcy zajmujący się przekładniami zgodnie twierdzą, że współczesne skrzynie nie są już tak trwałe, jak te sprzed 20 – 30 lat. Zmieniły się silniki, inne są wymagania technologiczne, więc także zmieniły się materiały, z których są budowane.
Konstruktorzy muszą często spełnić kompromis np. wagi i wytrzymałości korpusu skrzyni czy jej wewnętrznych elementów. Jednak niezależnie od rodzaju przekładni uważa się, że zadbana skrzynia biegów, także ta najnowsza powinna bezproblemowo pokonać 200 – 250 tys. km. Te eksploatowane w ruchu miejskim muszą znosić większe obciążenia, więc ich żywotność może być o te 50 tys. km krótsza. Terminowe, a nawet wcześniejsze niż zaleca producent silnika wymiany oleju także w skrzyni, jazdy na optymalnym poziomie obrotów dla wybranego przełożenia nawet w skrzyniach manualnych gwarantują niekłopotliwą jazdę nawet na dystansie 300 tys. i więcej kilometrów.

Co się w skrzyni może popsuć?

W skrzyniach zarówno ręcznych jak i automatycznych najczęściej objawem awarii jest niemożliwość zmiany przełożenia. W ręcznych np. „wyskakuje” "jedynka”, "trójka” bądź nie daje się włączyć wstecznego. Niekiedy wystarczy zmienić olej, filtry bądź uszczelki ale niekiedy konieczna jest wymiana łożysk, wymiana lub naprawa sprzęgła, wymiana wysprzęglika, docisku lub tarczy sprzęgła, wymiana koła dwumasowego, naprawa układu hydraulicznego skrzyni biegów lub wymiana uszczelniaczy. Niestety nawet jeśli wymiana niedrogiej części nie będzie tak kosztowna i zamknie się kwotą tysiąca złotych, to sama robocizna przy wyjęciu skrzyni z samochodu i jej ponowne zamontowanie po naprawie może kosztować nawet kilka tysięcy złotych.

Podsumowanie

Skrzyń automatycznych nie ma się co bać, bo nawet jeśli są droższe wtedy, gdy kupujemy model w nie wyposażony, to z czasem koszty ich eksploatacji w porównaniu z manualnym mocno te różnice w cenie redukują. O każdą skrzynię trzeba dbać tzn. na czas zmieniać olej i eliminować od razu nawet niewielkie usterki, bo zaniedbanie drobiazgu w szybkim czasie przerodzi się w duży i kosztowny kłopot.

Fachowcy burzą mit, że skrzynie automatyczne są niezniszczalne i na odwrót, że manualne trzeba już po 150 tys. regenerować. Zadbane skrzynie i odpowiednio eksploatowane mogą służyć aż do zupełnego zużycia się całego pojazdu.

od 12 lat
Wideo

Stop agresji drogowej. Film policji ze Starogardu Gdańskiego

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Skrzynia automatyczna vs manualna. Co warto wiedzieć? - Motofakty

Wróć na gp24.pl Głos Pomorza