Sojowy zawrót glowy

Soja kojarzy się ze zdrową żywnością. I słusznie, bo jest to produkt spożywczy bogaty w różne cenne składniki odżywcze. W soi jest przede wszystkim bardzo wartościowe białko, które zawiera wszystkie potrzebne ludzkiemu organizmowi aminokwasy. Białko to porównywalne jest z białkiem zwierzęcym, dlatego soja często bywa spożywana przez osoby, które nie jedzą mięsa, np. przez wegetarian. Roślina ta zawiera również wiele składników mineralnych, m.in. wapń, żelazo, magnez , fosfor oraz witaminy z grupy B. Co ważne - nie zawiera cholesterolu.

Tempeh, miso, tofu i sosy sojowe

Wszystkie cenne składniki pozyskiwane z soi są jednak najlepiej przyswajalne wówczas, gdy soja jest przefermentowana. W takiej przefermentowanej postaci występuje w kilku produktach. Najbardziej wartościowe spośród nich są tempeh i pasta miso. W tych dwóch produktach wartość soi uwidacznia się najbardziej. Najpopularniejszymi produktami z przefermentowanej soi są serek tofu i naturalne sosy sojowe - tamari i shoyu. Zarówno tofu, jak i sosy również obfitują w wiele cennych substancji odżywczych.
Tempeh zawierający całe ziarna soi, jest produktem spożywczym, z którego można przyrządzać najróżniejsze potrawy. W rozmaitych formach serwuje się też serek tofu. Pasta miso i sosy sojowe są dodatkami do potraw, mogą służyć jako przyprawy.

Soja

Soja to roślina strączkowa z rodziny bobowatych. Najwięcej soi uprawia się na Dalekim Wschodzie, w krajach azjatyckich. Jest ona jednym z podstawowych produktów żywnościowych m.in. mieszkańców Japonii i Chin. Uprawiana jest także w Ameryce Północnej i Południowej oraz w południowo - wschodniej Europie.

Fitoestrogeny

Przefermentowane produkty soi są też bogate w fitoestrogeny łatwo przyswajalne przez organizm. Ich źródłem są zawłaszcza pasta miso i sosy. Fitoestrogeny to organiczne związki zawarte w roślinach działające w organizmie ludzkim podobnie jak estrogeny - kobiece hormony. Fitoestrogeny soi, zwane izoflawonami, wykorzystywane są w kosmetologii i przemyśle farmaceutycznym. Dodaje się je m.in. do preparatów łagodzących objawy menopauzy. Zdaniem specjalistów, to właśnie dlatego Azjatki, które spożywają dużo więcej soi w codziennej diecie niż na przykład Amerykanki czy Europejki, łagodniej w porównaniu z przedstawicielkami innych nacji przechodzą menopauzę, prawie nie chorują na osteoporozę i o wiele rzadziej cierpią na miażdżycę. Bywają też preparaty soi dla panów, polecane zwłaszcza w okresie andropauzy, ale generalnie panom w spożywaniu soi i produktów z niej zaleca się duży umiar.
Miso zawiera nie tylko fitoestrogeny, ale także enzymy, które usprawniają pracę jelit, dlatego stosuje się tę pastę w różnych dietach. Zawiera ona również witaminę B12, która jest głównie w mięsie.

Soja w kuchni

Choć produkty z przefermentowanej soi są najbardziej wartościowe, najpopularniejsza jest soja w formie ziarna, które można mielić, gotować. Wytwarza się z niej wiele produktów i półproduktów spożywczych
Jest bardzo wdzięcznym surowcem do produkcji wyrobów kulinarnych i garmażeryjnych - kotletów, krokietów, pasztetów, past, można ją też dusić z warzywami, przyrządzać po bretońsku, tak, jak np. fasolkę. Wytwarza się z niej parówki i inne wędliny.
Najprościej jeść soję w postaci serka tofu wytwarzanego z jej ziaren. Jest on doskonały do wykorzystania w kuchni, bo można przyrządzać go na różne sposoby. Na rynku dostępny jest tofu miękki, twardy , marynowany wędzony. Można jeść go do kanapek, znakomity jest też jako dodatek do sałatek i wielu innych sojowych smakołyków. Miękki może być używany do zagęszczania zup, twardy pokrojony w kostkę dodaje się do podsmażanych warzyw, gulaszu, zapiekanek oraz do sałatek. Serek tofu należy stosować z dodatkami o zdecydowanym smaku, wówczas jest najsmaczniejszy.

Kotleciki z tofu

Z serka sojowego tofu można zrobić pyszne kotlety. Kroi się go na plastry, skrapia je sosem sojowym, obsypuje przyprawą taką, jaką się lubi - można dodać odrobinę czosnku , by zaostrzyć smak - i panieruje się tak, jak kotlety i lekko obsmaża. Nie wolno smażyć zbyt długo. Tak przyrządzone danie jest pyszne.

Kiełki, orzeszki i porteiny

Bardzo wartościowym produktem soi są też kiełki sojowe. Zawierają dużo białka , błonnika. Mogą być doskonałym dodatkiem do potraw z warzyw.
Orzeszki sojowe to prażona soja. Zwykle solone lub z dodatkiem pieprzu są doskonałym źródłem białka, błonnika i izoflawonów. Dostarczają też jednak dużych ilości tłuszczu i kalorii, dlatego nie należy przesadzać z ich spożyciem . Z ziaren soi wytwarza się też olej sojowy, który nalezy do cenionych olejów jadalnych.
Mąka sojowa jest izolowanym białkiem z soi w postaci proszku dodawanego najczęściej do odżywek dla dzieci, mieszanek dla kulturystów. W żywieniu bardzo często stosowane są proteiny sojowe w postaci kostek sojowych albo granulatu. Dodaje się je do różnych wyrobów żywnościowych albo przygotowuje z nich potrawy. Mniej są wartościowe niż produkty z przefermentowanej soi, ale dość powszechne na rynku i cieszą się dużym powodzeniem wśród konsumentów, bo można przyrządzić z nich lub z ich dodatkiem wiele smacznych potraw. Na rynku dostępne są też napoje sojowe - mleko, śmietana - oferowane w opakowaniach kartonowych butelkach, w postaci proszków

Warto jeść, ale z umiarem

Choć soja uznawana jest za zdrową żywność, nie należy traktować tego w dosłownie. Nadmiar soi - podobnie jak innych produktów żywnościowych, nie jest zdrowy, dlatego należy zachować umiar w jej spożywaniu. Nie należy opierać swojej diety głównie na soi. Dieta ta musi być równoważona ziarnem zbóż i innymi produktami. Soja może być uzupełnieniem normalnego, codziennego żywienia i tak należy ją traktować.
Soja na pewno jest ważnym produktem żywnościowym dla wegetarian i innych osób, które z różnych powodów nie jedzą mięsa, można zastąpić nią białko zwierzęce, jest substytutem mięsa. Zawarte w niej białko może być wyłącznym źródłem białka dla dorosłego człowieka. Także w przypadku, gdy nie spożywa się mleka i jego przetworów, można zastąpić je napojami sojowymi. Soja jest ponadto produktem niskokalorycznym i .zawiera dużo błonnika.

Lecytyna

Jednym najbardziej znanych produktów leczniczych pozyskwianych z soi jest lecytyna sojowa. Pod nazwą lecytyna kryje się grupa organicznych związków chemicznych należących do fosfolipidów. Lecytynę zwierają m.in. żółtka kurzych jaj oraz rzepak. Substancja ta znajduje się również w ziarnach soi. Jest ona niezbędna do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu, znajduje się w każdej komórce ciała. Stanowi bardzo ważny składnik tkanki mózgowej i nerwowej. oraz tkanki ściany żołądka, uczestniczy w procesach przemiany materii i gospodarce cholesterolowej, znacząco obniża poziom cholesterolu i trójglicerydów, zapobiega odkładaniu się złogów cholesterolowych w tętnicach, zawiera witaminy z grupy B i wspomaga przyswajanie witamin A, D, E, K. Lecytyna wpływa na prowidłową pracę mózgu i układu nerwowego, a także na prawidłowe funkcjonowanie układu sercowo - naczyniowego. Substancja ta dodawana jest do żywności lub spożywana w celach leczniczych w postaci suplementów diety.