Stary młody ojciec

Wiek ojca jest jednym z ważnych czynników sprzyjających rozwojowi schizofrenii u jego dzieci - doszli do wniosku naukowcy. Po przebadaniu 85 tys. osób uznali, że na tę ciężką i wciąż pełną tajemnic chorobę psychiczną nieco częściej zapadają dzieci spłodzone przez starszych mężczyzn.

Podczas gdy dziesiątki badań pokazują, że wiek matki ma istotny wpływ na zdrowie dziecka, nie było zbyt wielu przykładów, że podobna zależność występuje także w przypadku płci męskiej. Z tego powodu większość badaczy skłaniała się ku opinii, że wiek mężczyzny nie ma większego znaczenia dla zdrowia i rozwoju jego dziecka. Teza ta była jednak przedwczesna.

Zespół, którym kierowała epidemiolog Susan Harlap z Uniwersytetu Stanowego Nowego Jorku w USA, wykazał, że jedna z najcięższych chorób psychicznych - schizofrenia - rozwija się nieco częściej u potomstwa starszych ojców. Nie stwierdzono natomiast, aby skłonność do schizofrenii była związana z wiekiem matki.

Harlap zebrała olbrzymi zbiór danych na temat chorych na schizofrenię Amerykanów. Z morza informacji starała się wyłowić te, które ułożą się w jakiej prawidłowości. Wyniki tych analiz opublikowali w wielu pracach naukowych. Z tych danych wynika między innymi, że schizofrenia występuje dwa razy częściej u dzieci spłodzonych przez mężczyzn w wieku 45-49 lat, niż u dzieci młodych ojców (w wieku do 25 lat). Potomstwo mężczyzn po pięćdziesiątce jest trzykrotnie bardziej narażone na schizofrenię.

- Jeśli rozwój dziecka przebiega nieprawidłowo, przyczyn często szuka się u matki. Nasze badania pokazują, że ojciec też ma tu coś do powiedzenia. Niewykluczone, że obserwacje dotyczące schizofrenii to czubek góry lodowej. Jestem prawie pewna, że jakość męskiego nasienia, która z upływem lat się pogarsza, ma istotny wpływ na zdrowie dziecka - mówi prof. Harlap.

Czy zatem starsi mężczyźni powinni się wystrzegać ojcostwa? To prawda, że największe szanse na posiadanie zdrowego potomstwa mają rodzice w wieku dwudziestu paru lat. Jednak z drugiej strony wiele osób w tym wieku nie dojrzało psychicznie i społecznie do roli rodzica, co także może się negatywnie odbić na zdrowiu dziecka. Dlatego - podsumowuje Harlap - nie należy nikogo zniechęcać do późnego ojcostwa, choć trzeba się liczyć z tym, że takie późne dziecko może być bardziej podatne na niektóre choroby.

- W organizmie męskim także tyka zegar biologiczny. Układ rozrodczy i hormonalny stopniowo ograniczają swoją aktywność. Procesy te są słabo poznane, lecz coraz wyraźniej widać, że mają one wpływ na zdrowie potomstwa. Mężczyźni powinni być świadomi tych zagrożeń, kiedy decydują się na spłodzenie dziecka - konkluduje prof. Dolores Malaspina, psycholog kliniczny z Columbia University w Nowym Jorku, współautorka badań.
Schizofrenia występuje z taką samą częstotliwością na całym świecie. Choruje na nią średnio co setna dorosła osoba. Równomierność jej występowania stanowi dla naukowców zagadkę, choć sugeruje ona, że choroba po pierwsze ma podłoże genetyczne, i po drugie - pojawiła się we wczesnej fazie dziejów naszego gatunku zanim rozprzestrzeniliśmy się po całej kuli ziemskiej. Jaki dokładnie jest mechanizm rozwoju schizofrenii, nadal nie wiemy.

- Komórki, z których powstają plemniki, dzielą się setki razy w ciągu swego życia. Im więcej mają za sobą tych podziałów, tym większe jest ryzyko, że w plemniku znajdzie się jedna lub kilka wadliwych mutacji genetycznych mogących stać się przyczyną schizofrenii. To dlatego starsi mężczyźni częściej przekazują swoim dzieciom podatność na tę chorobę - podkreśla Harlap.

Zastrzega ona jednak, że jej hipoteza oparta jest głównie na analizie danych statystycznych. Podczas badań nie stwierdzono też, aby istniały jakieś inne choroby psychiczne zagrażające w większym stopniu dzieciom spłodzonym przez ojców w zaawansowanym wieku.