Światowej sławy pedagog muzyczny rodem ze Słupska

Od kilku lat z Instytutem Muzyki słupskiej Akademii Pomorskiej jako profesor wizytujący współpracuje prof. dr Friedhelm Brusniak z Uniwersytetu w Würzburgu. Uczy on słupskich studentów dzięki współpracy, jaką nawiązał z partnerską uczelnią niemiecką dr Jarosław Chaciński, zastępca dyrektora Instytutu Muzyki AP.

Prof. Brusniak i dr Chaciń­ski, którzy są członkami Forum Europejskiej Pedagogiki Muzycznej, razem postanowili zorganizować w Słup­sku w 2014 międzynarodową konferencję "Pedagogika mu­zyczna w czasie przeło­mu, perspektywy history­czne i aktualne odniesienia historyczne". Fakt słupskiego pochodzenia Eberharda Preussnera skłonił obu naukowców do przemyśleń, jak można by przybliżyć tę postać w środowi­sku muzyczno-pedagogicz­nym w Polsce oraz zwrócić uwagę w innych krajach na ważny pomor­ski wątek w życiu tego sławnego człowieka.

W źródłach publikowanych, a do tej pory niezbadanych, można odnaleźć wie­le informacji o dr. Oska­rze Preussnerze, ojcu Eberharda. Przez wiele lat był nauczycielem w Gimnazjum Męskim w Słupsku, w budynku, w którym obecnie mieści się LO nr 1 przy ulicy Szarych Szeregów. Zapewne więc właśnie w Słupsku urodzony tu w roku 1889 przyszły światowej sławy pedagog i muzykolog zaczął uczyć się muzyki.

- Jaką rolę odegrały te pierwsze, słupskie lata w ży­ciu Eberharda Preussnera i w rozwoju jego dalszej kariery? Tego na razie nie wiadomo, ale możliwe, że ważną. Wychowywał się na pewno w poczuciu tradycji regionalnej, pomorskiej. Jego ojciec był współwydawcą tomu "Śpiewnika pieśni pomorskich" - opowiada dr Chaciń­ski.

- Jesteśmy pierwszym ośrodkiem w Polsce, który będzie mówił o pracy i zasługach Preussnera dla pedagogiki muzycznej. Od nas wyjdzie informacja o dokonaniach tego wielkiego człowieka. Historia zatoczy więc koło. Pochodzący ze Słupska Eberhard Preussner wróci tu po 115 latach od swoich urodzin, dokładnie w 50. rocznicę śmierci, jako bohater konferencji, która będzie dużym wydarzeniem dla Akademii Pomorskiej w Słupsku, aspirującej do tego, aby stać się ważnym ośrodkiem naukowym w kraju i w Europie - podkreśla dr Chaciński.

Prof. Brusniak dodaje, że w Słupsku spotkał się z dużą otwartością, by zorganizować tu tematyczną prestiżową konferencję dla muzykologów z całej Europy Środkowej.

- Chcemy nagłośnić postać Preussnera jako wybitnego organizatora i pedagoga muzyki, chcemy, by jego dokonania poznali muzycy w Polsce i poza jej granicami, i dzięki temu chcemy zacieśnić współpracę z innymi krajami - mówi niemiecki profesor.

Jak zaznaczają naukowcy, Eberhard Preussner był przede wszystkim współpracownikiem i przyjacielem wybitnych postaci świata muzycznego: Leo Kestenberga, organizatora podstaw niemieckiej pedagogiki muzycznej w pierwszej połowie XX wieku, pierwszego prezydenta i współzałożyciela światowej organizacji ISME oraz Carla Orffa - kompozytora i twórcy znanej w całej Europie koncepcji wychowania muzycznego.

To właśnie Preussner u schyłku życia założył w kierowanej przez siebie Akademii Muzycznej i Sztuki Aktorskiej Mozarteum w Sal­zburgu (obecnie uniwersytet) Instytut Orffa, do którego zjeżdżają z całego świata specjaliści tej metody kształcenia, aby doskonalić swoje umiejętności.

- Tak wybitne koneksje Preussnera w świecie muzycznym za jego życia otwierają drogę do kontaktów z najwybitniejszymi instytucjami naukowymi na świecie. Poza Salzburgiem są to także uniwersytety w Berlinie czy Tel Awiwie, gdzie przechowywana jest korespondencja Preussnera z Leo Kestenbergiem, która zachowała się u rodziny oraz w izraelskich archiwach - mówi dr Cha­ciń­ski. - Do tego kraju wyemigrował bowiem Leo Kestenberg, Żyd z pochodzenia, po dojściu do władzy w Niemczech Hitlera.
- Również po drugiej woj­nie światowej Leo Kestenberg utrzymywał kontakt z Preussnerem. Obaj wymyślili koncepcję nauczania muzyki dzieci od najmłodszych lat. Natomiast ze wzglę­du na kwestie ich pochodzenia nasza konferencja będzie też pretekstem do dyskusji o ważnych i trudnych kwestiach historycznych - dodaje prof. dr Friedhelm Brusniak.

Jednocześnie naukowcy zabiegają o sprowadzenie do Słupska z Mozarteum w Salzburgu części wystawy poświęconej Preussnerowi.

Nota biograficzna

Eberhard Preussner był drugim z trojga dzieci Oskara i Jenny Preussner (miał brata i siostrę). Urodził się w 1899 roku w Słupsku, w tym mieście spędził pierwsze lata swojego życia oraz rozpoczął edukację. Następnie przeniósł się do Szczecina, dokąd jego ojciec został powołany na dyrektora szkoły. Tam Preussner ukończył gimnazjum. W latach 1916-1918 był żołnierzem na froncie I wojny światowej. Po wojnie studiował w berlińskiej Akademii Muzycznej (fortepian) i na Uniwersytecie w Berlinie (muzykologię). W latach 1930-44 był wydawcą magazynu muzycznego "Pielęgnowanie muzyki". Od 1939 r. był pracownikiem i prezydentem Akademii Muzycznej Mozarteum w Salz-burgu. W 1949 przyjął obywatelstwo austriackie. Zmarł w 1964 roku w Monachium. Jest laureatem licznych nagród, m.in. Odznaki Honoro­wej za Zasługi dla Republiki Austrii oraz Austriackiego Medalu za Naukę i Sztukę. Autor znaczących rozpraw o pedagogice muzycznej.