Trądzik u młodzieży i dorosłych. Przyczyny, objawy, leczenie

Trądzik ma właściwie każdy
Trądzik zwyczajny jest najczęstszą chorobą skóry osób młodych. Jeśli brać pod uwagę także postaci mało nasilone, to występuje u 100 proc. młodych osób.

Trądzik najczęściej rozpoczyna się między 12 a 16. rokiem życia. Badania pokazują, że we wcześniejszym wieku choroba ma początek zaledwie u 7 proc. pacjentów. Największy odsetek chorych występuje u kobiet między 14. a 17. rokiem życia i mężczyzn między 16. a 19. rokiem życia.

- U większości chorych trądzik z czasem słabnie i ok. 20. roku życia ustępuje, ale u dużej części dorosłych, zwłaszcza u kobiet, choroba utrzymuje się albo nawraca w późniejszym wieku, czasem nawet po 40. roku życia – mówi dr Paweł Traczewski, dermatolog z Domu Lekarskiego w Szczecinie.

- W zależności od przewagi poszczególnych wykwitów trądzikowych (zaskórników, grudek, krostek, nacieków zapalnych) rozróżnia się następujące postacie trądziku. To trądzik zaskórnikowy, grudkowo-krostkowy, ropowiczy, bliznowcowy – wymienia dr Ewa Soczawa, dermatolog z Domu Lekarskiego w Szczecinie.

Skąd wiadomo, że to trądzik?

Trądzik może być mylony z innymi schorzeniami o podobnym wyglądzie zmian.

- Różnica polega na obecności zaskórników, typowych dla trądziku a nieobecnych we wszystkich chorobach przypominających go – podpowiada dr Traczewski. - Trądzik pospolity bardzo często jest mylony z trądzikiem różowatym, który mimo podobnej nazwy jest chorobą o zupełnie innym podłożu i inaczej leczoną. Trądzik należy również różnicować z łojotokowym zapaleniem skóry, mogącym objawiać się zaczerwienieniem skóry pośrodku twarzy i czoła. Często trudność stanowi odróżnienie trądziku pospolitego od zapalenia mieszków włosowych, czyli schorzenia, w którym wykwitem jest krostka przebita włosem.

Trądzik najczęściej (w 99 proc. przypadków) rozwija się na skórze twarzy, szczególnie pośrodku, gdzie łojotok jest najbardziej nasilony. Innymi typowymi lokalizacjami są skóra pleców (60 proc. przypadków), zwłaszcza w górnej części oraz klatka piersiowa (40 proc.). Rzadziej dochodzi do powstawania zmian w obrębie szyi czy ramion. Zmiany mogą występować tylko w jednej okolicy, ale również jednocześnie we wszystkich.

Pierwotnym wykwitem jest niewidoczny gołym okiem mikrozaskórnik, następnie przekształcający się w charakterystyczny dla trądziku zaskórnik. Zaskórniki dzielą się na otwarte (z czarną kropką na szczycie) i zamknięte. Dalszym etapem ewolucji zmian jest powstawanie zmian zapalnych: czerwonych grudek i pęcherzyków z białą zawartością, czyli krostek. W cięższych postaciach trądziku dochodzi także do powstawania zapalnych guzków. Uzasadnioną obawę pacjentów budzi możliwość rozwoju zmian potrądzikowych, do których należą szpecące blizny – wypukłe, przerośnięte lub mające postać zagłębień, zanikowe. Po zaleczonych wykwitach na skórze mogą pozostać także przebarwienia .

Przyczyny trądziku

Trądzik jest przewlekłą zapalną chorobą skóry. Może mieć poważny wpływ na jakość życia chorych a w USA stanowi nawet jedną z głównych przyczyn samobójstw nastolatków. Główną rolę w powstawaniu wykwitów skórnych odgrywa wzmożona produkcja łoju, nadmierne rogowacenie przewodów wyprowadzających i ujść przewodów łojowych oraz rozwój flory bakteryjnej.

-W ostatnich latach coraz większą uwagę zwraca się na na rozwój stanu zapalnego jako element patogenezy tej choroby – zauważa dr Paweł Traczewski. - Niewątpliwie istotną rolę w powstawaniu i przebiegu trądziku odgrywają czynniki genetyczne i środowiskowe.

Jak sobie radzić z trądzikiem?

Powstaniu trądziku w zasadzie nie można zapobiec, ta choroba rozwija się prędzej czy później u wszystkich młodych osób. Jednakże poprzez odpowiednią pielęgnację skóry można spowodować, że przebieg choroby będzie łagodniejszy, nawroty zmian rzadsze a terapia skuteczniejsza.

- Podstawą pielęgnacji jest dokładne oczyszczanie i nawilżanie skóry. Pacjent powinien unikać agresywnych środków pielęgnacyjnych mogących podrażnić skórę – mówi dr Paweł Traczewski. - Ważne, by krem nawilżający nie przyczyniał się do blokowania ujść gruczołów łojowych, co sprzyja powstawaniu zmian trądzikowych. Na rynku obecnych jest wiele kremów przeznaczonych do pielęgnacji skóry trądzikowej jak również dla pacjentów, którzy leczą się dermatologicznie poszczególnymi rodzajami leków. Korzystne jest stosowanie preparatów do oczyszczania i nawilżania skóry z tej samej linii kosmetycznej, gdyż środki te zwykle uzupełniają się. W przypadku trądziku z samymi zaskórnikami korzystne jest stosowanie pilingów, ale należy unikać gruboziarnistych lub głęboko penetrujących enzymatycznych. Niestety nie znajduje potwierdzenia przydatność wielu tradycyjnych metod profilaktyki trądziku, jak np. picie drożdży.

Leczenie powinno się rozpocząć w momencie gdy na skórze obecne są jeszcze same zaskórniki, co zwiększa szanse na uniknięcie zmian potrądzikowych. Wczesne podjęcie terapii w dużym stopniu zapobiega powstaniu zmian zapalnych.

- Obecnie we wszystkich postaciach trądziku, z wyjątkiem najcięższych, zalecane są dostępne na receptę pochodne witaminy A, retinoidy, w postaci żeli i kremów  – kontynuuje dr Traczewski - Jako jedyne mają one wpływ na proces tworzenia się blizenek. Antybiotyki, wcześniej stosowane u niemal wszystkich pacjentów i często nadużywane, straciły nieco na znaczeniu. Innymi lekami miejscowymi stosowanymi głównie jako uzupełnienie terapii są kwas azelainowy i nadtlenek benzoilu. W cięższych postaciach trądziku wykorzystuje się leki doustne: antybiotyki i retinoidy. U kobiet przydatne bywa stosowanie antykoncepcji hormonalnej. Terapia powinna być włączona przez lekarza dermatologa, który dobierze leki do nasilenia i typu trądziku. Próby samodzielnego leczenia przez pacjentów zwykle nie są skuteczne. Szczególnie niebezpieczne jest rozdrapywanie, wyciskanie zmian na skórze, które może prowadzić do wytworzenia się blizn.

Istotna jest dieta i pora roku

Badania potwierdziły, że dieta bogata w białka mleka krowiego i o wysokim indeksie glikemicznym zaostrza trądzik. Dlatego też zaleca się, by pacjenci w miarę możliwości ograniczyli spożywanie tych pokarmów. Chorzy zgłaszają czasem pogorszenie stanu skóry spożyciu potraw pikantnych i alkoholu. Na trądzik, podobnie jak wiele innych chorób skóry, niekorzystny wpływ wywiera stres. Ponadto obserwuje się sezonowość trądziku – zwykle ma przebieg łagodniejszy latem (słońce redukuje zmiany) a cięższy w miesiącach jesiennych i zimowych.

- W niektórych przypadkach może być pomocna suplementacja np. selenu, witaminą B12, wit. D3 – podkreśla dr Ewa Soczawa. - Wykazano również związek między piciem zielonej herbaty a poprawą kliniczną zmian skórnych w przebiegu trądziku a także korzystny wpływ cynku. Mówi się też o korzystnym działaniu flawonoidów zawartych w pokrzywie, skrzypie polnym i bratkach na syntezę kolagenu, zmniejszenie łojotoku i stanu zapalnego. Uważa się także, że kwasy omega-3 mają pozytywny wpływ na stan skóry. W badaniach naukowych wykazano, że niedobór wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WNKT) wpływa na zagęszczenie łoju, co powoduje zaczopowanie gruczołów łojowych i przyczynia się pośrednio do nadmiernego rogowacenia i powstawania zaskórników. U chorych na trądzik zaobserwowano zwiększone spożycie soli i ostrych przypraw, co czyni je możliwym czynnikiem zaostrzającym zmiany skórne.

Warto dodać, że występowanie trądziku może świadczyć także o innych chorobach.

- Głównie to choroby endokrynologiczne przebiegajace z hiperandrogenizmem, np. zespół policystycznych jajnikow u kobiet – kończy dr Soczawa.