Zalecane 20 minut słońca

Czy osteoporoza to poważny problem?

- Szacuje się, że w Polsce dochodzi rocznie do 150 tysięcy złamań osteoporotycznych. O ile około 70 procent złamań trzonów kręgowych w pierwszym okresie przebiega bezobjawowo, to w przypadku złamań szyjnych kości udowej (a jest ich około 20 tys. rocznie) występuje nagły, silny ból, prowadzący do unieruchomienia i konieczności leczenia operacyjnego. W piątej i szóstej dekadzie życia najczęściej dochodzi do złamania dalszej nasady kości. Złamania kości biodrowej następują w starszym wieku, a ich konsekwencją jest utrata sprawności fizycznej i samodzielności oraz znaczne pogorszenie jakości życia. Złamania te zwiększają ryzyko powikłań zatorowo-zakrzepowych i zapalnych, co w konsekwencji może prowadzić do zgonu.

Jak diagnozuje się osteoporozę? Jak ją rozpoznać?

- Osteoporozę rozpoznajemy w oparciu o wywiad, badanie przedmiotowe, tak zwaną ocenę ryzyka złamania kości, oraz w oparciu o badania dodatkowe. WHO opracowała kalkulator FRAX (Fracture Assessment Tool), na podstawie którego oblicza się 10-letnie ryzyko złamania. Oblicza się je na podstawie czynników ryzyka złamań i badania BMD - gęstości kości biodrowej.

Co przyczynia się do powstania osteoporozy?

- Mówimy o tak zwanych czynnikach złamań osteoporotycznych, do których należą: wiek powyżej 65. roku życia kobiety i powyżej 70. roku życia mężczyźni, przebyte złamania niskoenergetyczne (np. złamania blaszki granicznej trzonu kręgowe-go), złamania szyjki kości udowej u rodziców, stosowanie używek, takich tytoń, kawa, coca-cola, alkohol, przyjmowanie niektórych leków, wczesna menopauza (niedobór estrogenów), niedobór u dzieci witaminy D3 i wapnia oraz brak aktywności fizycznej.

Kto najczęściej choruje na osteoporozę?

- W Polsce osteoporoza dotyczy około czterech milionów ludzi, czyli około 20 procent populacji. W zależności od przyczyn (z pominięciem ważnych czynników genetycznych wpływających na tempo i intensywność przemian kostnych) oraz czynników środowiskowych, mówimy o osteoporozie pierwotnej (pomenopauzalnej i starczej) oraz osteoporozie wtórnej w przebiegu chorób tarczycy, kory nadnerczy, przewodu pokarmowego, nerek, chorób reumatycznych i nowotworowych, a także po długim stosowaniu niektórych leków. Obniżenie masy kostnej stwierdza się u 40 procent kobiet i 10 procent mężczyzn powyżej 50. roku życia.

Jak na osteoporozę wpływają używki?

- Wprawdzie małe ilości alkoholu stymulują do tworzenia kości, ale już większa ilość istotnie zaburza metabolizm kości, przyspieszając resorpcję, czyli proces wchłaniania. Z kolei kawa nasila osteoporozę poprzez zwiększenie utraty wapnia z moczem i wtórne zmniejszenie w surowicy. Palenie papierosów zmniejsza metabolizm kości, szkodliwie działając na komórki kościo- twórcze. Natomiast herbata korzystnie wpływa na stan kości, a zawarte w niej flawony (szczególnie w herbacie zielonej) działają na syntezę kości podobnie jak estrogeny- stymulująco.

Jak możemy zapobiec osteoporozie? Jak wygląda profilaktyka?

- Zapobieganie polega na wczesnej diagnostyce chorób współistniejących i ich leczeniu, a przede wszystkim na zapewnieniu właściwego metabolizmu kości poprzez przebywanie na słońcu przez ok. 20 minut dziennie. Zalecana jest aktywność fizyczna i stosowanie diety bogatej w witaminę D, wapń, białko, witaminy A, B6, C i K, fluorek cynku, magnezu i potasu, zwłaszcza w okresie ciąży i karmienia. Ważne jest też, aby unikać restrykcyjnych diet odchudzających, które prowadzą do niedożywienia, unikać używek i przede wszystkim prowadzić zdro-wy tryb życia.

Jak leczy się osteoporozę?

- W Polsce leczenie farmakologiczne rozpoczyna się wówczas, gdy ryzyko złamania w najbliższych 10 latach przekracza 20 procent. Stosujemy je u wszystkich chorych po tzw. niskoenergetycznym złamaniu kości. Leczenie powinno być skuteczne, bezpieczne i akceptowalne przez pacjenta. Stosujemy preparaty z witaminą D3, leki z grupy bifosfonianów selektywnych, modulatorów receptorów estrogenowych i innych. Poda- jemy również preparaty wapnia. Leczenie powinno być prowadzone pod ścisłą kontrolą i na zalecenie lekarza.

Czy istnieją niefarmakologiczne sposoby leczenia osteoporozy?

- Poza dietą bogatą w wapń i witaminę D to przede wszystkim aktywny tryb życia, codzienna gimnastyka, spacery, biegi, wysiłek fizyczny dostosowany do możliwości pacjenta.