Zmiany w zawodzie nauczyciela. Sejm uchwalił nowelizację ustawy. Co czeka nauczycieli? Mniej stopni awansu i godziny dostępności

Zgodnie z projektem nowelizacji ustawy miałby obowiązywać inny system awansu zawodowego nauczycieli. Usunięto by dwa stopnie awansu (nauczyciela stażystę i nauczyciela kontraktowego), a obowiązywałyby jedynie poniższe:

• nauczyciel mianowany;
• nauczyciel dyplomowany.

– Nadmierna liczba stopni awansu zawodowego, którym przyporządkowane zostały stawki średniego wynagrodzenia nauczycieli oraz minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, niekorzystnie wpływa na poziom wynagrodzenia nauczycieli rozpoczynających pracę w szkole, co może zniechęcać kandydatów do pracy w tym zawodzie – czytamy w uzasadnieniu do projektu.

Osoba, która rozpoczyna swoją karierę w zawodzie nauczyciela, nie posiadałaby żadnego stopnia awansu zawodowego. O uzyskanie stopnia nauczyciela mianowanego mogłaby ubiegać się po 4 latach pracy. W tym czasie nauczyciel miałby odbywać tzw. przygotowanie do zawodu, które jednak – jak zaznaczono w uzasadnieniu do projektu nowelizacji ustawy – nie przyjmowałoby formy sformalizowanych staży. Taki nauczyciel wciąż otrzymywałby świadczenie na start w wysokości 1000 zł.

– Celem projektu ustawy o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego jest uproszczenie i odbiurokratyzowanie systemu awansu zawodowego nauczycieli. W stosunku do dotychczasowego systemu awansu zawodowego podnoszone są bowiem zarzuty, że jest on nadmiernie zbiurokratyzowany. Zmiany w zakresie awansu zawodowego zapewnią wzrost wynagrodzenia nauczycieli, którzy nie uzyskali jeszcze stopnia nauczyciela mianowanego, tj. w pierwszych latach pracy w tym zawodzie – brzmi treść uzasadnienia.

Zgodnie z ustawą nauczyciel, który rozpoczyna pracę w zawodzie, będzie mógł korzystać ze wsparcia mentora (nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego wyznaczonego przez dyrektora). Ponadto w drugim oraz czwartym roku pracy, po przeprowadzeniu lekcji pokazowych i odpowiednim przygotowaniu, będzie podlegał ocenie pracy.

W myśl nowelizacji ustawy ocena ta będzie decydowała, czy dany nauczyciel zostanie zatrudniony w szkole oraz, czy uzyska pierwszy stopień awansu zawodowego. Osoba, która rozpoczyna karierę zawodową, przez pierwszy i drugi rok swojej pracy miałaby być zatrudniona na czas określony. Dopiero po uzyskaniu pierwszej pozytywnej oceny pracy (minimum dobrej), można by było uzyskać umowę na czas nieokreślony.

W projekcie ustawy znalazła się także kwestia wynagradzania nauczycieli, rozpoczynających pracę w zawodzie. Dotychczas nauczyciel stażysta otrzymuje 100 proc. kwoty bazowej określanej corocznie w ustawie budżetowej. Kwota ta – w przypadku początkujących nauczycieli – miałaby zostać zwiększona do 120 proc. Jeżeli chodzi o nauczycieli mianowanych i dyplomowanych, pozostawałaby ona bez zmian (odpowiednio: 144 proc. i 184 proc. tzw. średniego wynagrodzenia nauczycieli).

Kolejną zmianą jest wprowadzenie tzw. godzin dostępności nauczyciela. W 40-godzinnym tygodniu pracy nauczyciel miałby poświęcić jedną godzinę w tygodniu na konsultację z uczniami lub rodzicami.

– Ponadto celem projektowanej nowelizacji ustawy – Karta Nauczyciela jest zagwarantowanie uczniom i ich rodzicom możliwości konsultacji z nauczycielem. Realizacji tego celu służyć ma wyodrębnienie w ramach innych zajęć i czynności wynikających z zadań statutowych szkoły, realizowanych w ramach czasu pracy nauczycieli, czasu dostępności nauczyciela w szkole, w ramach którego, odpowiednio do potrzeb, będzie on prowadził konsultacje dla uczniów, wychowanków lub ich rodziców – można przeczytać w uzasadnieniu projektu nowelizacji ustawy.

W przypadku nauczyciela, który pracuje w szkole na ½ etatu, obowiązywałaby jedna godzina dostępności na dwa tygodnie, zaś w sytuacji, gdy nauczyciel pracuje na pełen etat – jedna godzina na tydzień.

Wszystkie trzy centrale związkowe sprzeciwiają się zmianom zaproponowanym przez MEiN. Najbardziej kontrowersyjny okazał się zapis, zgodnie z którym nauczycieli przez pewien okres miałaby obowiązywać umowa na czas określony.

Zwrócono także uwagę na to, że zmiany nie prowadzą do realnych podwyżek dla nauczycieli. Ponadto skrytykowano chęć wprowadzenia godzin dostępności (zwanych godzinami karcianymi). Związek Nauczycielstwa Polskiego, KSOiW NSZZ „Solidarność” oraz Wolny Związek Zawodowy „Forum-Oświata” negatywnie opiniują proponowane przez rząd zmiany.

Podczas pierwszego głosowania nad projektem, zmiany proponowane przez opozycję zostały odrzucone. Krytykowano nie tylko długi okres pracy w oparciu o umowę na czas określony, ale także zbyt częste ocenianie pracy nauczyciela. Ostatecznie 18 głosów było za przyjęciem projektu ustawy, a 15 przeciw.

23 czerwca 2022 roku dokument trafił do Sejmu. Nowelizacja ustawy została przegłosowana. 241 głosowało za, a 204 przeciw, 3 posłów wstrzymało się od głosu. Teraz projekt trafi do Senatu. Strona rządowa chciałaby, żeby proponowane zmiany weszły w życie od 1 września 2022 roku.