Zmora młodej skóry

Wszystkie przyczyny powstawania trądziku do dziś nie zostały
wyjaśnione. Kiedyś sądzono, że jest on bezpośrednim wynikiem braku higieny. Mimo iż brak higieny może nasilać zmiany trądzikowe, to nie można go uznać jednak za ich przyczynę. Winne są przede wszystkim androgeny, czyli męskie hormony, które są wytwarzane zarówno w organizmie mężczyzny jak i kobiety. Hormony te powodują rozrost gruczołów łojowych i stymulują je do zwiększonej produkcji łoju. Dlatego właśnie trądzik dotyka najczęściej młode osoby, w okresie tzw. burzy hormonalnej.
Jednak trądzikowi nie zawsze musi towarzyszyć podwyższony poziom androgenów we krwi. Są osoby, u których poziom androgenów jest prawidłowy, a mimo to mają problemy ze skórą.

Zmiany trądzikowe są spowodowane zwiększoną aktywnością gruczołów produkujących łój. Jeśli ujścia mieszków włosowych (tzw. porów) zostaną zaczopowane przez złuszczające się komórki, to łój, który nie może się wydostać na zewnątrz, zaczyna się w nich gromadzić. Tak powstaje niezapalny, niebolesny zaskórnik, otwarty, widoczny na skórze jako czarny punkt potocznie zwany wągrem lub zaskórnik zamknięty koloru białego, wielkości łebka od szpilki. Zablokowanie mieszka włosowego sprzyja rozwojowi bakterii beztlenowych (Propionibacterium acnes), które wywołują stan zapalny. Bakterie przekształcają zalegający łój w kwasy tłuszczowe, które mają działanie drażniące. Gdy ściany powiększonego mieszka włosowego pękną, dochodzi do zakażenia otaczającej skóry i powstania bolesnych zmian zapalnych w postaci krost lub głębszych nacieków zapalnych.
Zmiany trądzikowe mogą mieć różne formy:
- zaskórników - otwartych lub zamkniętych, są to zmiany niezapalne
- krostek i grudek - są to tak zwane wykwity zapalne powierzchowne
- guzów, torbieli - są to wykwity zapalne głębokie
Bagatelizowany i zaniedbywany przez wielu młodych ludzi trądzik, może przyjmować czasami postać niebezpieczną. Krosty i nacieki umiejscowione w górnych częściach twarzy, mogą wywołać stan zapalny, który to z kolei może zaatakować nerwy wzrokowe, a nawet mózg. Przejście zakażenia na zatoki jamiste i opony mózgu z górnych części twarzy zdarza się na szczęście sporadycznie. To, czego naprawdę trzeba się obawiać, to nierówne, wciągnięte, przerośnięte blizny. Ciężkie postacie trądziku mogą przebiegać z objawami ogólnymi (gorączka, bóle stawowe).

Mimo iż trądzik nie jest choroba zagrażającą życiu, często wpływa bardzo negatywnie na samopoczucie osoby nim dotkniętej. Zmiany są przeważnie umiejscowione na twarzy, dekolcie lub plecach, a skóra osoby chorej świecąca i tłusta. Dla młodych dziewcząt i chłopców, którym bardzo zależy na atrakcyjnym wyglądzie, taki widoczny defekt urody jest ogromnym obciążeniem emocjonalnym. Stany depresyjne, lęk, odrzucenie przez otoczenie prowadzi do utraty pewności siebie, ogólnego zniechęcenia i często nawet do izolacji. Tymczasem trądzikowi można zapobiegać stosując odpowiednia profilaktykę i skutecznie leczyć większość cięższych przypadków.

Mycie
Do utrzymania właściwej czystości wystarcza regularne mycie rano i wieczorem części ciała dotkniętych trądzikiem. Nie należy przesadzać z nadmierną higieną, ponieważ obecność bakterii nie jest wynikiem brudu, ale zwiększonego wydzielania łoju pod wpływem hormonów oraz sprzyjających warunków dla rozwoju bakterii beztlenowych w zaczopowanych ujściach mieszków włosowych. Intensywne i częste mycie nie zmniejszy wydzielania łoju i tym samym nie zmniejszy świecenia się skóry, a może ją tylko wysuszyć i podrażnić. Szczególnie niekorzystne jest używanie zwykłego mydła, które dodatkowo może zatykać pory i nasilać trądzik. Zamiast zwykłego mydła zaleca się stosowanie specjalnych preparatów przeznaczonych do cery trądzikowej. Preparaty te nie tylko myją, ale działają przeciwłojotokowo, odkażająco i w mniejszym stopniu wysuszają skórę.
Nawilżanie
Skóra trądzikowa jest tłusta i wydaje się dobrze nawilżona, ale również ona ulega wysuszeniu. Szczególnie nasila te objawy zbyt często stosowany spirytus lub inne preparaty przeciwtrądzikowe z zawartością alkoholu. Stąd nie powinno się zapominać o stosowaniu łagodnego kremu nawilżającego. Natomiast zwiększony połysk można zmniejszyć stosując na dzień kremy matujące i absorbujące nadmiar łoju.
Wyciskanie zaskórników
W żadnym wypadku nie powinno się dotykać na skórze żadnych zmian o charakterze zapalnym. Niefachowe wyciskanie może, poprzez uszkodzenie ścian mieszka włosowego, spowodować przedostanie się zawartości zaskórnika do głębszych warstw skóry i w konsekwencji wywołać zaostrzenie stanu zapalnego.
Wizyta u kosmetyczki jest wskazana dopiero po ustąpieniu wszelkich zmian zapalnych. W trakcie zabiegu kosmetycznego po uprzednim ogrzaniu twarzy, w wyniku czego rozszerzone zostają ujścia porów, a przez co ułatwione jest ich oczyszczanie, zaskórniki powinny zostać usunięte przez wyciągnięcie, a nie wyciskanie.
Profilaktyka
Cera trądzikowa wymaga stałej pielęgnacji. Nie ma jednej szybkiej metody wyleczenia trądziku. Terapia jest długa, żmudna i wymaga dyscypliny ze strony pacjenta. Zmiany mają tendencję do nawracania, ale przez właściwą pielęgnację i profilaktykę można zapobiegać powstawaniu zaskórników, co prowadzi do rzadszego powstawania zmian zapalnych lub ich mniejszego nasilenia. Na rynku są dostępne preparaty tzw. kosmetyki lecznicze do stosowania zewnętrznego, o działaniu odkażającym, przeciwbakteryjnym oraz lekko złuszczającym. Preparaty te powinny być stosowane regularnie.
Coraz większą popularność zyskują ostatnio bardziej radykalne metody polegające na złuszczaniu naskórka tzw. peelingi lecznicze kwasami owocowymi lub kwasem trójchlorooctowym. W zależności od intensywności złuszczania zabiegi te wykonywane są w gabinetach kosmetycznych lub lekarskich. Zabiegi takie nie tylko zapobiegają trądzikowi, ale dodatkowo wygładzają skórę i mogą usuwać przebarwienia.
Metody leczenia trądziku
U około 85 proc. młodych ludzi trądzik przebiega łagodnie i nie wymaga leczenia specjalistycznego, a jedynie właściwej pielęgnacji i profilaktyki odpowiednimi preparatami. Dopiero gdy metody te nie przynoszą spodziewanego efektu lub trądzik ma ciężki przebieg wskazane jest leczenie specjalistyczne u lekarza dermatologa (ok. 15 proc. przypadków).
W lekko nasilonych postaciach trądziku, z przewagą niezapalnych zaskórników z pojedynczymi zmianami zapalnymi - krostami, wystarczające jest leczenie miejscowe. Najlepiej jest łączyć preparaty zapobiegające powstawaniu zaskórników i ułatwiające ich znikanie z preparatami antybakteryjnymi działającymi na zmiany zapalne.
W trądziku o większym nasileniu wskazane jest kojarzenie terapii miejscowej z terapią ogólną tj. w pierwszej kolejności antybiotykami. Dopiero po nieskutecznej próbie antybiotykoterapii można spróbować terapii hormonalnej antyandrogenowej. Należy pamiętać, że obecnie można wyleczyć również ciężkie postacie trądziku, które nieleczone mogą prowadzić do trwałych zniekształceń. Odpowiednio wcześnie rozpoczęte właściwe leczenie specjalistyczne może zapobiec powstawaniu szpecących blizn oraz przebarwień.

Słońce
U większości osób po letnich wakacjach i kąpielach słonecznych obserwuje się poprawę wyglądu skóry. Należy jednak pamiętać, że słońce nie zawsze działa korzystnie. U ok. 20 proc. pacjentów latem stan skóry się pogarsza. Tłumaczy się to zwiększona temperaturą i wilgotnością powietrza. Z tego też powodu nie zaleca się osobom dotkniętym trądzikiem korzystania z sauny oraz przebywania w zbyt ciepłych pomieszczeniach.
Preparaty hormonalne dla chłopców
Obecnie wśród młodych mężczyzn popularne stało się uprawianie kulturystyki i zażywanie preparatów pomagających zwiększać masę mięśniową. Preparaty te niejednokrotnie mogą zawierać hormony o działaniu anabolicznym i wywoływać trądzik, w tym nawet jego ciężkie postacie.
Preparaty hormonalne dla dziewcząt
Coraz więcej młodych dziewcząt przyjmuje tabletki antykoncepcyjne. Te środki hormonalne, w zależności od składu, mogą korzystnie wpływać na stan skóry. Jednakże po zaprzestaniu ich przyjmowania trądzik niejednokrotnie się nasila.
Kosmetyki
Przy cerze tłustej, ze skłonnością do trądziku, należy ostrożnie stosować kosmetyki upiększające (podkłady, pudry, róże do policzków), ponieważ mogą one zatykać pory i tym samym nasilać trądzik. Należy dobierać specjalne produkty np. podkłady kryjące, przeznaczone dla cery trądzikowej, które nie tylko dają dobre efekty kosmetyczne, ale mają też działanie lecznicze.
Aktywność seksualna
Wbrew obiegowym opiniom ani nadmierna aktywność seksualna ani jej brak nie wpływa na pojawienie się i intensywność trądziku.
Czy skłonność do trądziku może być dziedziczna?
Rola czynników genetycznych w powstawaniu trądziku nie została dokładnie wyjaśniona. Lekkie postacie trądziku występują niezależnie od tego czy rodzice przechodzili trądzik w młodości czy też nie. Natomiast ciężkie postacie trądziku wydają się być w jakimś stopniu dziedziczne, ponieważ rodzice większości pacjentów również cierpieli z powodu tej dolegliwości.
Stres
Może wpływać na zaostrzenie trądziku.
Dieta
Badania nad wpływem diety na trądzik wykazały, że pogorszenie stanu skóry występowało tylko u około połowy badanych i to najczęściej po spożyciu takich produktów jak czekolada, kakao, marynaty czy ostre przyprawy. Dlatego nie wydaje się konieczne rygorystyczne przestrzeganie diety przez osoby dotknięte tym schorzeniem. Sens może mieć jedynie wyeliminowanie tych produktów, których spożycie powoduje widoczne nasilenie zmian trądzikowych.