Dlaczego nie wszystko pamiętamy?

Dlaczego jedni pamiętają jakieś wydarzenia sprzed lat lepiej, a inni gorzej? Jak to się w ogóle dzieje, że jedne rzeczy zapamiętujemy, a o innych niemal natychmiast zapominamy? Zdaniem naukowców nasz mózg, aby cokolwiek zapamiętać na dłużej, musi wykonać żmudną pracę polegającą na niezwłocznej analizie i zapisaniu wszystkich wspomnień, które trafiły do zasobów pamięci tymczasowej. Jeśli nie zdąży tego szybko uczynić, nowe ważne informacje, które pojawiły się w mózgu, zostaną z niego wymazane.

Jak działa ten niezwykły mechanizm, dzięki któremu nawet po kilkudziesięciu latach możemy odtworzyć sytuacje i zdarzenia z przeszłości? Odpowiedzi na to pytanie poszukuje między innymi Joe Tsien, neurobiolog z Uniwersytetu Princeton, prowadzący także eksperymenty z myszami. - Procesy biochemiczne zachodzące w mózgach większości ssaków są podobne, zatem wyniki badań na gryzoniach można z pewnym prawdopodobieństwem uznać za reprezentatywne również dla ludzi - tłumaczy naukowiec.

Tsien wiele lat temu wyhodował sławne zmutowane genetycznie "genialne" myszy, które wielokrotnie szybciej, niż ich zwykłe koleżanki, radziły sobie podczas testów na inteligencję oraz zadań sprawdzających umiejętność znajdowania wyjścia z trudnej sytuacji. Naukowiec dokonał tego, zwiększając liczbę tzw. receptorów NMDA na powierzchni neuronów. Późniejsze badania potwierdziły, że właśnie te elementy odgrywają kluczową rolę w procesach uczenia się i zapamiętywania. Gryzonie, którym je usunięto, nie potrafiły niczego zapamiętać na dłużej. Wszelkie nowe informacje ulatniały się z ich głów najpóźniej po kilkudziesięciu minutach.

Po zakończeniu serii eksperymentów Tsien doszedł do wniosku, że receptory NMDA są czymś w rodzaju głowicy zapisującej wspomnienia. Dzięki ich aktywności mózg może wielokrotnie przywoływać i wzmacniać informacje, które docierają do nas z zewnątrz. Czyni to tak długo, aż komunikat przechowywany w pamięci krótkotrwałej zostanie zapisany w pamięci na dłużej. Ostatnio uczony eksperymentował ze zmutowanymi myszami, których mózg zmieniono w tak przemyślny sposób, że znajdujące się w nim receptory NMDA dało się włączać i wyłączać. Dzięki temu można było obserwować, jak te same myszki świetnie pamiętają jedne zdarzenia (włączone receptory), a o innych szybko zapominają (wyłączone receptory). - Wspomnienie powstaje, gdy pomiędzy odpowiednimi neuronami powstaje silne połączenie. O tym, które dokładnie neurony uczestniczyć będą w przechowywaniu tego wspomnienia, w dużym stopniu decydują receptory NMDA. Jeśli funkcjonują wadliwie, takie zdarzenie może nie zostać zapamiętane - mówi Tsien. Przewiduje on, że dalsze badania nad receptorami NMDA doprowadzą do opracowania leków przeciwko zaburzeniom pamięci oraz chorobom umysłowym, takim jak pewne rodzaje schizofrenii.