Jak zostać kontrolerem ruchu lotniczego? Takie wymagania i warunki muszą spełniać kandydaci

Kandydat powinien wykazać się określonymi predyspozycjami psychicznymi i fizycznymi. Wymagana jest umiejętność szybkiego podejmowania decyzji, pracy w zespole, umiejętność radzenia sobie ze stresem oraz dobry stan zdrowia.

Kandydaci na stanowisko kontrolera ruchu lotniczego w Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej (PAŻP) przechodzą rozszerzony proces selekcji, który zaczyna się od testów predyspozycji. Testy predyspozycji pozwalają określić czy dana osoba sprawdzi się w pracy operacyjnej na stanowisku kontrolera ruchu lotniczego. Bardzo ważne jest również, aby kandydaci posiadali pełną zdolność do czynności prawnych oraz nie byli karani.

To profesja odpowiednia dla osób odpornych na stres, gotowych na pracę w systemie zmianowym, w nocy, święta oraz w weekendy. Odnajdą się w niej przede wszystkim ci, którzy nie lubią jednostajnej i monotonnej pracy i chcą szybko zobaczyć jej efekty.

Aby marzenie o pracy kontrolera ruchu lotniczego stało się rzeczywistością, kandydaci muszą spełnić szereg wymagań, które gwarantują, że będą oni odpowiednio przygotowani do pełnienia tej roli. Pierwszym krokiem jest udowodnienie swoich umiejętności analitycznych i zdolności do pracy pod presją. Kandydaci poddawani są testom psychologicznym, które oceniają ich zdolność do koncentracji, szybkości reakcji, wyobraźnię przestrzenną oraz umiejętności wykonywania kilku czynności jednocześnie.

Wymagania edukacyjne
Kandydaci muszą posiadać co najmniej dyplom ukończenia szkoły średniej maturalnej. Dodatkowo niezbędna jest bardzo dobra znajomość języka angielskiego, ponieważ jest to język międzynarodowej komunikacji lotniczej. W przypadku kandydatów zza granicy, konieczne będzie również wykazanie się biegłością językową z zakresu języka polskiego (w Polsce dopuszczone są do stosowania dwa języki – polski i angielski).

Badania medyczne
Kontrolerzy ruchu lotniczego nie mogą mieć żadnych istotnych problemów zdrowotnych, które mogłyby wpłynąć na ich zdolność do pracy. Wymagany jest dobry stan zdrowia, co jest potwierdzane regularnymi badaniami lekarskimi. Przed rozpoczęciem szkolenia kandydat jest kierowany do orzecznika medycyny lotniczej, w celu potwierdzenia stanu zdrowia.

Gotowość do ciągłego uczenia się i rozwoju
Kontrolerzy ruchu lotniczego muszą być na bieżąco z najnowszymi procedurami i technologiami, co wymaga od nich regularnego uczestnictwa w szkoleniach i kursach doskonalących. To zawód, który ewoluuje wraz z postępem technologicznym i zmieniającymi się regulacjami, dlatego elastyczność, chęć do nauki i umiejętność uczenia się są niezbędne. Takie szkolenia często odbywają się za granicą, co również łączy się z wymaganiem doskonałej znajomości języka angielskiego.

Profesja kontrolera ruchu lotniczego wymaga nieustannego utrzymania i doskonalenia umiejętności i aktualizacji wiedzy. W świetle regulacji europejskich kontrolerzy są zobowiązani do regularnego uczestnictwa w szkoleniach, które zapewniają, że ich kwalifikacje i kompetencje pozostają na najwyższym poziomie. Szkolenia te są częścią procesu ciągłego rozwoju zawodowego i odbywają się w różnych formach, od kursów online po symulator kontroli ruchu lotniczego i ćwiczenia praktyczne. Uprawnienia są wydawane na maksymalnie trzy lata, po których kontroler jest kierowany na tzw. szkolenie odświeżające składające się z części teoretycznej i praktycznej. Po zakończeniu teorii osoba przedłużająca uprawnienia musi pozytywnie przejść ocenę na symulatorze ATC w zakresie sytuacji anormalnych i awaryjnych. Oprócz tego w regularnych odstępach czasu należy również potwierdzać stan zdrowia (badania medyczne) oraz przedłużać inne uprawnienia (biegłości językowej oraz np. instruktorskie).

Kontrola ruchu lotniczego dzieli się na trzy podstawowe specjalności, z których każda wymaga specjalistycznej wiedzy, umiejętności i ma własną i niepowtarzalną charakterystykę:

• organ kontroli lotniska (Aerodrome Control Service): Kontrolerzy odpowiadają za ruch lotniczy na lotnisku oraz w jego bezpośrednim sąsiedztwie. Szkolenia dla tej grupy skupiają się na zarządzaniu startami i lądowaniami, koordynacji ruchu na płycie lotniska
• organ kontroli zbliżania (Approach Control Service): Kontrolerzy zbliżania są odpowiedzialni za bezpieczeństwo lotów przylatujących/odlatujących z konkretnego lotniska lub lotnisk. Organ kontroli zbliżania rozdziela dwa strumienie ruchu – odloty i doloty oraz dodatkowo umożliwia im odpowiednio wznoszenie i zniżanie, a samoloty lądujące ustawia także w osi drogi startowej na której ma zostać wykonane lądowanie.
• organ kontroli obszaru (Area Control Service): Kontrolerzy obszaru zarządzają ruchem lotniczym na dużych wysokościach i przez rozległe przestrzenie powietrzne. Ich przestrzeń odpowiedzialności obejmuje przestrzeń powietrzną od trzech do 22 km, w której poruszają się samoloty wykonujące przelot bez międzylądowania nad Polską. W ich gestii jest także kontrolowanie maszyn przejętych od kontroli zbliżania i doprowadzenie ich do granicy Polski, jak również od granicy Polski do przestrzeni zarządzanej przez właściwą kontrolę zbliżania.

Szkolenia dla tej grupy obejmują zarządzanie ruchem lotniczym w drogach/trasach lotniczych, optymalizację przepływu ruchu oraz wykorzystanie zaawansowanych systemów radarowych i nawigacyjnych. Kontrolerzy obszaru muszą być na bieżąco z międzynarodowymi regulacjami i zmianami w przestrzeni powietrznej.

Każda ze służb wymaga od kontrolerów ruchu lotniczego regularnego uczestnictwa w specjalistycznych szkoleniach, które są niezbędne do utrzymania licencji. Każdy kontroler przechodzi obowiązkowo szkolenie odświeżające (raz na trzy lata) oraz dodatkowe szkolenia związane np. z wprowadzeniem znaczących zmian w infrastrukturze lotniczej, np. nowymi procedurami odlotu czy podejścia do lądowania. Niektóre z tych szkoleń obejmują wyłącznie teorię, ale są również szkolenia obejmujące ćwiczenia na symulatorze (np. do nowych uprawnień wprowadzanych w jakimś organie kontroli ruchu lotniczego). Liczba szkoleń jest uzależniona m.in. od:

• zmian w przepisach,
• wprowadzenia nowych technologii uprawnień,
• specyficznych potrzeb danego lotniska lub regionu.

Praca kontrolera ruchu lotniczego odbywa się w środowisku dynamicznym, w czasie rzeczywistym i wymaga ciągłej uwagi. Z tego względu istnieją specjalne zasady dotyczące organizacji pracy, które mają na celu zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa oraz optymalnego funkcjonowania personelu.

• Warunki pracy: Kontrolerzy pracują w specjalnie zaprojektowanych centrach kontroli, które są wyposażone w zaawansowane systemy technologiczne. Ergonomia stanowiska pracy ma kluczowe znaczenie, ponieważ kontrolerzy pracują na siedząco, monitorując ruch lotniczy w większości przypadków za pomocą radarów i komunikując się z pilotami . Dlatego też stanowiska są projektowane tak, aby minimalizować fizyczne obciążenie i umożliwić efektywną pracę.
• Szkolenia i wsparcie psychologiczne: Kontrolerzy regularnie uczestniczą w szkoleniach, które pomagają im radzić sobie ze stresem i sytuacjami kryzysowymi. Ponadto mogą skorzystać ze wsparcia psychologicznego, zapewnianego w sytuacji wystąpienia zdarzenia krytycznego (tzw. szkolenia CISM – Critical Incident Stress Management).
• Zmianowy system pracy: Kontrolerzy ruchu lotniczego zarządzająruchem lotniczym w przestrzeni powietrznej 365 dni w roku, w związku z tym pracują w systemie zmianowym, który obejmuje dni robocze, noce oraz święta. System ten jest zaprojektowany tak, aby zapewnić ciągłe bezpieczeństwo ruchu lotniczego, jednocześnie dbając o równowagę życiową pracowników.
• Przerwy: Aby zapobiegać zmęczeniu i utrzymać wysoką koncentrację, kontrolerzy ruchu lotniczego mają zagwarantowane regularne przerwy. Przepisy określają maksymalny czas pracy bez przerwy oraz minimalną długość odpoczynku między zmianami. Te regulacje są ściśle przestrzegane, aby zapewnić, że kontrolerzy są zawsze w pełni gotowi do pełnienia swoich obowiązków. Przepisy określają ile statków powietrznych może przelecieć przez dany wolumen przestrzeni powietrznej w ciągu godziny, wskazują również ile samolotów może być jednocześnie na łączności z danym kontrolerem. W przypadku, gdy ruch przekracza te liczby, kontrolerzy mogą go ograniczyć poprzez odpowiednie zarządzanie jego przepływem. W każdym wypadku najbardziej liczy się bezpieczeństwo. Przestrzeganie tych zasad jest niezbędne, aby kontrolerzy ruchu lotniczego mogli efektywnie i bezpiecznie wykonywać swoje zadania. Dzięki temu zarówno kontrolerzy, jak i pasażerowie mogą czuć się bezpiecznie, ponieważ wiedzą, że system kontroli ruchu lotniczego jest zaprojektowany z myślą o maksymalnym bezpieczeństwie i komforcie pracy.

Polska Agencja Żeglugi Powietrznej (PAŻP) pełni kluczową rolę w krajowym i międzynarodowym lotnictwie, odpowiadając za zarządzanie przestrzenią powietrzną Polski. To właśnie PAŻP stoi za codzienną, niewidoczną dla wielu, ale niezwykle istotną pracą kontrolerów ruchu lotniczego. Kontrolerzy są sercem systemu, zapewniającym, że każdy lot odbywa się bezpiecznie i sprawnie.
Jednak za bezpieczeństwem, które oferuje PAŻP, stoi nie tylko praca kontrolerów. Służby ruchu lotniczego Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej są wspierane przez najnowocześniejsze technologie. Praca kontrolerów wspierana jest przez służby techniczne zapewniające działanie wszystkich systemów. Na terenie Polski rozmieszczonych jest wiele urządzeń łączności, nawigacyjnych i dozorowania, które zapewniają bezpieczeństwo żeglugi powietrznej. Służba informacji powietrznej, zapewnianie służby alarmowej, planowanie przepływu ruchu lotniczego nad Polską, zarządzanie przestrzenią powietrzną, prowadzenie biur odpraw załóg oraz aktualizacja i wydawanie publikacji lotniczych to tylko niektóre z licznych sfer działalności Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej (PAŻP). Polska Agencja Żeglugi Powietrznej zatrudnia wielu specjalistów, wszyscy oni współpracują, aby zapewnić bezpieczeństwo pasażerów oraz załóg i płynność ruchu lotniczego.

PAŻP jest również odpowiedzialna za wdrażanie nowych technologii i procedur zgodnych z międzynarodowymi standardami i praktykami. Dzięki temu polska przestrzeń powietrzna jest zarządzana efektywnie, a Polska jest postrzegana jako ważny partner w międzynarodowej współpracy w dziedzinie lotnictwa.

Praca kontrolerów ruchu lotniczego oraz innych specjalistów w PAŻP jest niezwykle ważna. Dzięki ich codziennemu zaangażowaniu i profesjonalizmowi miliony pasażerów mogą bezpiecznie dotrzeć do swoich celów. PAŻP nie tylko zarządza ruchem lotniczym, ale również nieustannie pracuje nad jego optymalizacją i rozwojem, co czyni ją niezbędnym elementem w strukturze lotnictwa cywilnego, zarówno w Polsce, jak i na świecie.