Jak zwabić bociana

W Polsce gnieździ się piąta część całej światowej populacji bocianów - mamy ich ok. 30 tysięcy par. Przylot tych ptaków w końcu marca jest wyścigiem o zajęcie dobrego gniazda w rodzinnej okolicy. U bocianów nie są respektowane wcześniejsze prawa własności, ani ubiegłoroczne związki małżeńskie - kto pierwszy, ten lepszy. Bywa jednak, że przez kilka lat z rzędu gniazdo zajmuje ta sama para lub jeden z ptaków, które w poprzednich latach tam się gnieździły lub wychowywały. One po prostu najszybciej trafiają w znane sobie miejsce. Bywa, że gniazda służą bocianom przez kilkadziesiąt lat.
Dobrych miejsc lęgowych jest mniej niż bocianich par, które poszukują gniazda. Stąd częste walki o gniazdo lub zakładanie gniazd w miejscach niekorzystnych dla ptaków, jak na przykład na słupach trakcji elektrycznej. Po wiosennym remoncie lub budowie gniazda od nowa, bociany przez 3 miesiące wychowują w nim 2 do 4 piskląt, którym muszą dostarczyć dziennie 2-3 kg pożywienia. Składa się ono głównie z dżdżownic, owadów, żab i kijanek, rybek, myszy, a nawet kretów.
W końcu lipca bociany opuszczają gniazdo, a w końcu sierpnia odlatują na zimowiska. W listopadzie lub grudniu, po przebyciu trasy liczącej ponad 10 tys. km, docierają do Afryki Południowej. Odpoczynek jest krótki, bo już w styczniu rozpoczyna się powrót. Większość młodych bocianów pozostaje w Afryce przez 2-5 lat - do momentu, gdy osiągną dojrzałość.

Platforma z okrąglaków

Jeśli ktoś mieszka na wsi albo w okolicy podmiejskiej lub ma domek na działce, może pokusić się o przygotowanie specjalnej platformy pod bocianie gniazdo. Podstawowym warunkiem osiedlenia się bocianów jest bliskość (w odległości do kilkuset metrów) wilgotnych, odkrytych trawiastych terenów z obfitością pożywienia. Szczególnie korzystne są łąki w dolinach rzek, przy strumieniach i rowach melioracyjnych. Bociany odstrasza obecność ludzi przy miejscach żerowania, natomiast nie przeszkadza im zupełnie hałas i przebywanie ludzi bezpośrednio pod gniazdem.
W przyjaznej okolicy bociany chętnie zajmują przygotowane dla nich miejsca lęgowe. Dawniej na drzewie lub budynku osadzano bronę, zębami do góry, lub koło od wozu. Jak poradzić sobie dzisiaj?
Warto wykonać paletę o bokach lub średnicy ok. 120-130 cm, zbitą z okorowanych okrąglaków o średnicy 10-12 cm lub z kantówek. Boki platformy należy zabezpieczyć, by nie zsuwały się gałązki i inny materiał, z którego ptaki budują gniazdo. Najlepiej nabić na nią z góry rant z okrąglaków. Na palecie dobrze jest opleść trochę gałązek i narzucić darni lub siana - taki zabieg pomoże w przywabieniu ptaków. Platformę można umieścić na drzewie lub specjalnym słupie, na wysokości co najmniej 5-6 m.
Jeżeli zamierzamy postawić gniazdo na szczycie dachu, musimy przygotować odpowiedni stelaż. W tym wypadku pracę należy rozpocząć od przygotowania dwóch krzyżaków z żerdzi. Cztery okrąglaki przewiercamy w odpowiednim miejscu (patrz rysunek), po czym łączymy po dwa za pomocą śruby M 16 z nakrętką. Ruchome krzyżaki pozwolą nam na ustawienie takiego kąta, pod jakim przebiegają płaszczyzny dachu. Następnie przybijamy poprzeczne legary, a na nich okrąglaki, które - tworząc platformę - usztywnią konstrukcję. Całe gniazdo, zamontowane na dachu - stelaż i platforma - pokazane jest na rysunku.

Uwaga na wagę!

Konstrukcja powinna być na tyle mocna i trwała, aby przez lata zdolna była wytrzymać wzrastający z roku na rok ciężar gniazda. Po namoknięciu może on wynosić nawet kilkaset kilogramów! Wbrew przesądom, boćkom nie przeszkadza blaszane pokrycie dachu ani metalowa konstrukcja podstawy gniazda. Radiesteci twierdzą, że bociany najchętniej gnieżdżą się nad żyłami wodnymi.
Bardzo ważne jest, aby wokół gniazda ptaki miały wolną przestrzeń, umożliwiającą swobodny lot. Nie powinno więc być wokół niego gałęzi ani napowietrznych przewodów, które grożą porażeniem prądem. Jeżeli ustawienie gniazda nastręcza trudności technicznych, można o pomoc poprosić straż pożarną.