Redakcyjny dyżur: Stare i nowe emerytury

Przy naszym redakcyjnym telefonie dyżurowały pracownice słupskiego oddziału ZUS: Mariola Bielecka, naczelnik Wydziału Kapitału Początkowego oraz emerytur i rent z systemu zreformowanego, Dorota Ryśnik, naczelnik Wydziału przyznawania rent i emerytur oraz Ewa Dusza, rzecznik prasowy oddziału. Odpowiadały na pytania zgłaszane przez naszych czytelników, którzy bardzo zainteresowali się zmianami w systemie emerytalnym.

- Spełniam wszystkie warunki do wcześniejszej emerytury - wiek 55 lat, staż pracy powyżej 30 lat. Nie złożyłam do dzisiaj dokumentów o wcześniejszą emeryturę, ponieważ chcę jeszcze dwa lata popracować. Czy za dwa lata (lub w przyszłym roku), jak złożę dokumenty w ZUS, to będę miała możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę na dotychczasowych warunkach?

- Wszystkie osoby, które do końca 2008 roku nabędą uprawnienia do przyznania wcześniejszej emerytury, mogą złożyć wniosek o jej przyznanie także w przyszłym roku oraz w latach następnych. Nie jest prawdą, że wnioski takie można składać wyłącznie w tym roku.

- Urodziłem się w 1953 roku. Prowadzę działalność gospodarczą. Posiadam 25-letni staż pracy jako rybak morski. Czy mam prawo do emerytury i czy muszę zgłosić wniosek do końca roku?

- Jeżeli złoży pan wniosek do ZUS, to będzie pan mógł ustalić prawo do emerytury, nawet wtedy, gdy wniosek zostanie złożony po 31 grudnia 2008 roku.

- W 2005 roku, mając 60 lat, przeszedłem na wcześniejszą emeryturę z tytułu 17 lat pracy w szczególnych warunkach. Na wcześniejszej emeryturze pracowałem 32 miesiące na połowie etatu. Przez cały ten czas podlegałem ubezpieczeniu emerytalnemu. Obecnie mam 63 lata i nie pracuję. Czy mam prawo do ponownego ustalenia wysokości emerytury według kwoty bazowej obowiązującej od 1 marca 2008?

- Będzie można ustalić ponownie emeryturę od 65 roku życia. Wysokość tej emerytury ustalona będzie w ten sposób, że część socjalna, czyli 24 procent kwoty bazowej będzie ustalana od obowiązującej wówczas kwoty bazowej, w część emerytury za okresy składkowe i nieskładkowe od podstawy wymiaru aktualnie wypłacanej przez ZUS emerytury.

- Co oznacza warunek powstania całkowitej niezdolności do pracy w przypadku kobiet, które ubiegają się o wcześniejszą emeryturę?

- Kobiety, które nie udowodniły 30-letniego stażu pracy, natomiast udowodniły co najmniej 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych, mogą uzyskać wcześniejszą emeryturę o ile zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy. W przypadku kobiet ze średniej grupy wiekowej całkowita niezdolność do pracy musi powstać najpóźniej w dniu 31 grudnia 2008 r. Natomiast orzeczenie lekarza orzecznika (komisji lekarskiej) ZUS stwierdzające tę niezdolność, może być wydane także po tej dacie.Całkowita niezdolność do pracy, umożliwiająca przyznanie emerytury przy udowodnieniu 20- letniego stażu emerytalnego kobietom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r., musi powstać najpóźniej w dniu 31 grudnia 2008 r.

- Czy kobiecie, która ukończyła 55 lat w 2008 r. i posiada 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych, ZUS przyzna emeryturę także na wniosek zgłoszony w 2009 czy 2010 r.?

- Tak. W przypadku tej emerytury istotne jest, aby do dnia 31 grudnia 2008 r. ubezpieczona osiągnęła wiek (55 lat) i staż (30 lat, a w przypadku całkowitej niezdolności do pracy - 20 lat). Natomiast wniosek o emeryturę może być zgłoszony także w późniejszych latach. Aby wysokość emerytury została obliczona na "starych" zasadach konieczne jest zgłoszenie wniosku przed ukończeniem 60 roku życia. Należy także pamiętać, że ostatnim zatrudnieniem przed zgłoszeniem wniosku musi być zatrudnienie w ramach stosunku pracy, a okres tego zatrudnienia musi wynosić co najmniej 6 miesięcy w ostatnich 24 miesiącach podlegania ubezpieczeniom społecznym.
Dla kogo stara emerytura?

Stara emerytura przysługuje ubezpieczonym, którzy osiągnęli tzw. powszechny wiek emerytalny i mają wymagany staż pracy. Dla kobiety ten powszechny wiek wynosi 60 lat a wymagany staż ubezpieczeniowy (czyli tzw. okresy składkowe i nieskładkowe) co najmniej 20 lat. Mężczyźni muszą przekroczyć 65 lat oraz zgromadzić co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Na starych zasadach przyznaje się także prawo do wcześniejszych emerytur (oprócz osób urodzonych przed 1949 r. mają do nich prawo także osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r. o ile do końca 2008 r. spełnią warunki wymagane do tej emerytury).

Od czego zależy wysokość starej emerytury?

Od wysokości tzw. podstawy wymiaru emerytury (procentowego stosunku zarobków do przeciętnego wynagrodzenia) oraz długości okresów składkowych i nieskładkowych (długości stażu pracy). Wnioskodawca sam wskazuje zarobki z kolejnych 10 lat wybranych z ostatnich 20 lat sprzed roku, w którym złożono wniosek o emeryturę. Można wykazać zarobki z 20 lat (nie muszą następować bezpośrednio po sobie) wybranych z całego stażu. Emerytura wynosi: 24 proc. kwoty bazowej, po 1,3 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych, po 0,7 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych z uwzględnieniem pełnych miesięcy.

Komu przysługuje nowa emerytura?

Oblicza się ją osobom urodzonym po 1948 r. o ile zdecydowały się przystąpić do nowego systemu i obowiązkowo wszystkim urodzonym po 1968 r. Uzyskanie prawa do niej zależy od osiągnięcia wieku emerytalnego (60 lat kobieta i 65 lat mężczyzna). Wysokość zależy głównie od kwoty zgromadzonych składek emerytalnych na indywidualnym koncie w ZUS (tzw. I filarze) oraz w otwartych funduszach emerytalnych (tzw. II filarze). Osobom urodzonym po 1948 r., które nie musiały przystąpić do nowego systemu i nie zrobiły tego, ale nie przeszły na emeryturę na starych zasadach, ZUS obliczy świadczenie według systemu mieszanego.