Rolls-Royce: duma Anglii i legenda motoryzacji

Dziś więcej o tej marce - co zresztą obiecaliśmy przed tygodniem, zaczynając na życzenie obserwatorów rajdu ten cykl publikacji. Zatem cofnijmy się w czasie do początku minionego stulecia, kiedy narodziła się angielska firma Rolls-Royce.
Historycy motoryzacji toczą do dziś spór o datę oficjalnego powołania firmy R-R. W "Dziejach samochodu" Witolda Rychtera dowiadujemy się, że właściwie wszystko zaczęło się w 1903 roku, kiedy 41-letni Henry Royce zbudował w swej fabryczce w Manchesterze pierwszy silnik.
Jego konstruktor był synem ubogiego młynarza. Ojciec umarł, gdy chłopak miał 10 lat. Młody Henry sprzedawał gazety, był posłańcem, a mając 17 lat pracował i uczył się w warsztacie mechanicznym. Już wtedy wykazywał się w pracy pedanterią i precyzją. Uzyskał tytuł inżyniera-elektryka o specjalności urządzenia dźwigowe. Pasjonowały go jednak silniki benzynowe.
Usprawniając kupiony przez siebie 10-konny silnik francuskiego samochodu Decauvile doszedł do wniosku, że najlepiej będzie, gdy sam zbuduje od podstaw nowy motor. Prawdopodobnie już wtedy zasłynął z niezwykłej staranności, czego przykładem było nie wykuwanie, ale wycinanie wału korbowego z jednego kawałka stali. W taki sam sposób wykonywał tzw. pióra resorów.

zbudował dla siebie, swego współpracownika oraz przyjaciela. Pojazdy Royce'a wzbudziły podziw Charlesa Stewarda Rollsa - młodego arystokraty angielskiego, kierowcy wyścigowego i pilota samolotów (był przyjacielem i uczniem sławnych braci Wright), który trudnił się też importem samochodów francuskich i belgijskich. W 1904 roku konstruktor aut i arystokrata podpisali umowę, mocą której ten drugi uzyskał wyłączność na sprzedaż aut Royce'a. Obaj panowie umówili się też, że nowe pojazdy będą już występowały pod nazwą Rolls-Royce. Po dwóch latach, gdy jedno z nowych aut z Rolls'em za kierownicą wygrało zawody Tourist Trophy, obaj partnerzy podpisali akt założycielski firmy Rolls-Royce Ltd. Było to 16 marca 1906 roku, w dwa lata później w Derby ruszyła fabryka.

przyniósł firmie RR "Silver Ghost" ("Srebrny Duch"). Nazwa ta utrzymywała się przez wiele lat ugruntowując opinię o precyzji i niezawodności technicznej samochodów tej marki.
Już właśnie na przełomie lat 1906/1907 zastosowano wielokrotne łożyskowanie wału korbowego, podwójny zapłon (bateryjny i iskrowy), po dwie świece na cylinder, stożkowe cicho pracujące przekładnie.
Konstrukcja tego auta była tak dobra i nowoczesna, że przetrwała aż 19 lat. Występowało ono w różnych odmianach - od wytwornej "osobówki" po sanitarkę i szybki wóz pancerny używany w czasie I wojny światowej. Był też produkowany na licencji w USA.
Na krótko przed jej wybuchem w wypadku lotniczym zginął Rolls. Po jego śmierci na masce samochodu pojawił się słynny symbol - statuetka uskrzydlonej damy.
Royce nadal kierował firmą przez następne 20 lat - do roku 1933, kiedy zmarł.
Po jego śmierci skończył się trwający od 1907 roku okres wprowadzania większych zmian w konstrukcji auta z wyjątkiem dostosowywania wyglądu nadwozia do panującej mody.
Wieść niesie, że współpracownicy Royce'a uczcili jego pamięć przez zmianę tła tabliczki firmowej "RR" z czerwonego na czarne.

autem ze znakiem "RR", które weszło do produkcji seryjnej dopiero w roku 1922, był model "Twenty" ("Dwadzieścia"). Następnie w 1925 roku zapoczątkowano wytwarzanie serii najbardziej luksusowych pojazdów "Phantom" (widmo). Na rajdowym szlaku weteranów szos przez Pomorze zobaczyliśmy właśnie "Phantoma I" z 1929 roku. To jeden z ostatnich egzemplarzy pierwszej serii tych aut, użytkowanych obecnie przez W. i A. Läserów z Niemiec. Co ciekawe, jeden z pierwszych samochodów następnej serii "Phantom II" z 1929 roku przechowywany jest w brytyjskim muzeum samochodów, a jego rówieśnik dalej żwawo jeździ po europejskich szosach.
W 1936 roku pojawił się "Phantom III". Druga wojna spowodowała zmianę profilu produkcji. Rolls-Royce zamiast luksusowych aut wytwarzał silniki do słynnych samolotów myśliwskich i bombowych: Spitfire, Hurricane, Halifax i Mosquito. Do produkcji samochodów firma powróciła w 1945 roku przenosząc się z Derby do Crewe na północ od Londynu.

pomimo różnych tarapatów, w tym też finansowych, które wstrząsnęły firmą na początku lat 70. Od 1998 Rolls-Royce jest pod zarządem niemieckiego Volkswagena. Ma go przejąć z kolei koncern BMW. Angielska legenda i duma jednak trwają. Wszystko wskazuje na to, że nie przeminą. Tak, jak wchłonięta w 1931 roku przez R-R inna angielska, bardzo prestiżowa marka
- Bentley. To oznacza też auto królowej Elżbiety II. Wcześniej R-R było też marką aut władców: rosyjskiego cara Mikołaja II, po którym samochód przejął Lenin. Dla marszałka Józefa Piłsudskiego też zakupiono Roll-Royce'a, ale posługiwał się nim głównie podczas parad wojskowych marszałek Rydz-Śmigły. Rolls-Royce'a wyprodukowano specjalnie także dla niekoronowanego króla światowej motoryzacji Henry Forda, który nigdy nie używał do jazdy samochodów marki Ford.
Dawne slogany reklamowe też nie tracą na aktualności, np. "Królowie przemijają - RR trwa". RR pozostaje symbolem niezawodności, wytrwałości i... bardzo wysokiej ceny, zawierającej co najmniej 50 proc. zapłaty tylko za to, że ktoś majętny decyduje się na auto podziwiane przez cały świat.