Dziś świętują harcerze na całym świecie. Rozmowa z przewodnikiem Grzegorzem Załupką

Dlaczego Dzień Myśli Braterskiej jest tak ważnym świętem dla każdego harcerza?

Bo to dzień jedności. Dzień, w którym harcerze i skauci z całego świata wymieniają się pocztówkami, wysyłają sobie życzenia. Pokazują w ten sposób, że tworzą jedną rodzinę. Organizuje się w tym dniu zbiórki, biegi patrolowe. Tego dnia harcerze do szkół i miejsc pracy idą w mundurach, żeby pokazać, do jak silnej wspólnoty należą. Dlaczego 22 luty? Bo tego dnia, w 1857 roku, urodził się twórca skautingu – Robert Baden-Powell.

Jak narodził się ruch harcerski i kim właściwie jest harcerz?

Brytyjski generał Lord Baden-Powell w XIX wieku był agentem wywiadu i uczestnikiem wojen kolonialnych. Miał okazję podpatrywać zwyczaje napotykanych przez siebie plemion. Na podstawie ich obserwacji opracował podręcznik „Skauting dla chłopców”. Początkowy zamysł był taki, żeby był to podręcznik szkoleniowy dla zwiadowców. Bo skaut to inaczej zwiadowca. Później generał wpadł na pomysł, że poradnik ten można również wykorzystywać do pracy z młodymi chłopcami. Tak narodził się na świecie ruch skautowy. Początkowo należała do niego młodzież wychowywana w idei puszczaństwa, czyli współgrania z naturą, przyrodą. Dziś harcerzy przygotowuje się do różnych działań. Robią mnóstwo rzeczy, w zależności od tego, do jakich drużyn należą. Bo są drużyny artystyczne, są drużyny wodniackie, które uczą pływać na żaglówkach czy jachtach. Są też drużyny obronne, takie jak „Wilki” ze Słupska, których członkowie ćwiczą różne zadania związane z obronnością i udzielaniem pierwszej pomocy. Przede wszystkim jednak, harcerz to osoba, która niesie innym bezinteresowną pomoc i kieruje się konkretnymi zasadami.

A jak w praktyce wygląda ta bezinteresowna pomoc?

Jako harcerze organizujemy dużo imprez, dzięki którym pokazujemy społeczeństwu, że jesteśmy. Harcerze to osoby, które najczęściej wyróżniają się w swoich szkołach – pomagają innym przy lekcjach, chętnie angażują się w działania społeczne. Harcerze bardzo silnie wspierają akcje charytatywne, robią zbiórki na schroniska dla zwierząt. Od zeszłego roku zaangażowali się również w pomoc Ukrainie - bardzo dużo harcerzy działa przy granicy, tam pomagają uchodźcom.

Czego uczy harcerstwo?

Odpowiedzialności. Za siebie i za innych. Patriotyzmu - dla nas bardzo ważna jest świadomość narodowa i to, że jesteśmy Polakami. Harcerstwo uczy też wielu praktycznych rzeczy - udzielania pierwszej pomocy i tego, jak odnaleźć się w terenie, jak korzystać z map. Harcerze wiedzą, jak radzić sobie w wodzie, jak pływać, jak przetrwać w trudnych warunkach. Organizujemy obozy, zimowiska, chodzimy po górach, chodzimy po lasach, biegamy z mapą i busolą w terenie. Uczymy rzeczy, które na pierwszy rzut oka mogą być w codziennym życiu nieprzydatne. Ale później okazuje się, że harcerze potrafią sami przyszyć sobie guzik, zszyć rozerwane ubranie, naprawić drobne rzeczy, wiedzą jak korzystać ze środków łączności.

Czy harcerzem może zostać każdy?

Nasz ruch nie jest zamknięty dla nikogo. Każdy, kto chce się zaangażować, nauczyć czegoś ciekawego, ale przede wszystkim przeżyć niesamowitą przygodę, może zostać harcerzem. W jaki sposób? Można już w szkole podstawowej wstąpić do gromady zuchowej. To takie harcerskie przedszkole. Przygotowujemy wtedy tych młodych ludzi do tego, aby w przyszłości zostali harcerzami. Ale harcerzem może też zostać osoba, która nie była wcześniej zuchem. Spełnić trzeba jedynie kilka wymagań – poznać naszą historię, chcieć żyć zgodnie z prawem harcerskim i poświęcić się dla innych.

Ruch harcerski chyba nie zawsze kojarzył się pozytywnie?

Kiedyś, za czasów poprzedniego ustroju, ruch harcerski był bardzo powszechny. Niektórzy odwrócili się od harcerstwa w błędnym przekonaniu, że był to wytwór komunistyczny. Należy jednak pamiętać, że ZHP został założony w 1918 roku przez Andrzeja Małkowskiego jako ruch skautowy, który walczył o polską niepodległość. Harcerze ginęli za naszą wolność na frontach II wojny światowej. Walczyli w powstaniu warszawskim. Obecnie jesteśmy na etapie odbudowywania dawnej świetności Związku Harcerstwa Polskiego.

Słyszałem, że jak się już harcerzem zostanie, to jest się nim przez całe życie. Czy to prawda?

Zdecydowanie tak. Jestem tego najlepszym przykładem. Zostałem zuchem w wieku 7 lat, a później harcerzem. Działałem bardzo intensywnie w swojej drużynie. Później zaliczyłem 25-letnią przerwę, ale dzięki niej wróciłem do harcerstwa ze zdwojoną siłą. Przez cały czas jednak te ideały harcerskie były obecne w moim życiu. I przyjaźnie. Bo nic nie łączy tak, jak harcerstwo. Mam taką paczkę przyjaciół – możemy nie rozmawiać ze sobą przez kilka lat, ale gdy jedno potrzebuje wsparcia, wszyscy naraz stawiamy się, aby mu pomóc.