Jak się rodziło słupskie muzeum

Tym marzycielem był pochodzący z berlińskiej rodzi­ny lekarz weterynarii Johann Werner, który w niemieckim Słupsku został dyrektorem miejskiej rzeźni. Jednocześnie jednak był kolekcjonerem i pasjonował się historią regionu. Te jego pasje doprowadziły do tego, że został jednym z założycieli
Pomorskiego Zrzeszenia Etnograficznego, które w niemieckim Słupsku działało od 1906 roku. Członkowie tego stowarzyszenia gromadzili rozmaite eksponaty z czasów prehistorycznych, a także świadectwa historii kultury, znaleziska przyrodnicze, zbiory rękopisów i numizmatów oraz dokumenty i różne przedmioty cechowe. W 1910 roku zbiory zrzeszenia były już tak duże, że z okazji 600-lecia miasta stowarzyszenie przekazało je jubilatowi z myślą, aby stanowiło zalążek miejskiego muzeum.
Zamiar ten jednak wcielono w życie dopiero po I wojnie światowej i spowodowanym przez nią kryzysie gospodarczym. Po kilkunas­tu latach przechowywania zbiorów w jednym z budynków przy obecnej ulicy Jaracza, w latach 20. ubiegłego wieku, pod nadzorem inż. Kienitza, radcy budowlanego magistratu, przebudowano i przystosowano do nowej funkcji Nową Bramę, w której we wrześniu 1924 urządzono i uroczyście otwarto siedzibę Muzeum Ojczyźnianego (Heimatmuseum) w Słupsku.

W pierwotnym kształcie miejskie muzeum w Nowej Bramie przetrwało do końca II wojny światowej.
Pod koniec wojny prawdopodobnie część bogatych zbiorów została wysłana do Szczecina, Berlina i Stralsundu oraz zabezpieczona w różnych obiektach miejskich i powiatowych. Znaczną część zbio­rów rozkradli także różni szabrownicy. .

- Z pożogi wojennej uchowało się 613 obiektów. To nie były najcenniejsze przedmioty, bo te oczywiście rozszabrowano - mówi Mieczysław Jaroszewicz, obecny dyr. Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku.
Pierwszy spis zachowanych zabytków wykonano jesienią 1945 roku. Przypusz­cza się, że stanowiło to około 10 proc. przedwojennego stanu. Zachowana część dawnych kolekcji stała się podstawą reaktywowania w Nowej Bramie muzeum w Słupsku, udostępnionego zwiedzającym od 1 maja 1948 roku. Na trzech pię­trach, w 7 salach wyeksponowano historię miasta i regionu od pradziejów po wiek XX, podobnie jak w dawnym Heimatmuseum. W wyniku prowadzonej na dużą skalę popularyzacji tematyki muzealnej następowało powiększanie się zbiorów, głównie poprzez dary.

Wtedy też zainteresowano się zniszczonym, zabytko­wym zamkiem książęcym z myślą przeznaczenia go na siedzibę muzeum. Dzięki przejęciu od skarbu państwa XIX-wiecznej zagrody po rodzinie Ruty Kötsch oraz uzyskanym w czasie badań etnograficznych obiektom otwarto 24 września 1963 roku Zagrodę Słowińską w Klukach jako filię słupskiego muzeum. 19 sierpnia 1964 roku zostało powołane muzeum okręgowe o nazwie Muzeum Pomorza Środkowego z siedzibą w odremontowanym Zamku Książąt
Pomorskich. Uroczyste ot­war­cie odbyło się 12 czerwca 1965 roku.

Zgromadzone przez Dział Etnograficzny liczne obiekty kultury materialnej wsi wymagały miejsca do ich przechowywania i eksponowa­nia. Najbardziej odpowied- nim obiektem okazał się budynek XIV-wiecznego Młyna Książęcego. Po remoncie i adaptacji wnętrz otwarto ekspozycję zatytułowaną Kultura ludowa na Pomorzu Środ­kowym. Obrazowała ona kulturę ludności rodzi­mej (Kaszubów bytowskich, Słowińców, Krajniaków złotowskich oraz mieszkańców wsi Jamno i Łabusz) oraz osadników przybyłych na Pomorze po II wojnie światowej.

Do wykonywania zadań merytorycznych muzeum zostały powołane następujące działy: Historyczno-Artystyczny, Sztuki Współczesnej, Etnograficzny ze Skansenem Słowińskim w Klukach (przekształcony z czasem w Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach - Oddział MPŚ), Biblioteczno-Archiwalny. Od niedawna oddziałem słupskiego muzeum jest także jego najnowsze dziecko - Muzeum Kultury Ludowej w Swołowie. Teraz trwają przygotowania do kolejnej rozbudowy muzeum, bo placówka otrzymała do zagospodarowania dwa XIX--wieczne spichlerze przy ul. Szarych Szeregów w Słupsku. W jaki sposób zostaną zagospodarowane, przekonamy się za kilka lat.