Naukowo w Słupsku o Traktacie Wersalskim

W stulecie Traktatu Wersalskiego. O programie konferencji rozmawiamy z dr. Tomaszem Katafia-szem, prezesem Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział w Słupsku, które jest jej organizatorem.

Konferencja o Traktacie Wersalskim w Słupsku? To dość odległe punkty na mapie i w dziejach.

W sensie bezpośrednim oczywiście tak. Ale jeśli spojrzymy na tę kwestię w różnych kontekstach historycznych, wygląda to już inaczej. Nasz oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego obchodzi jubileusz 65-lecia istnienia i ta sesja naukowa jest pewną formą uczczenia tego jubileuszu. Ponadto w zeszłym roku byliśmy pomysłodawcą i współorganizatorem sesji „Rzeczpospolita Niepodległa. Od idei do urzeczywistnienia”. Teraz poszliśmy o krok dalej i zajmujemy się tą Rzeczpospolitą, ale nie z polskiego punktu widzenia, tylko z perspektywy innych krajów, które wówczas dopiero budowały relacje z powstającym Państwem Polskim. Poza tym ta sesja naukowa będzie się odbywała niemal w miesiąc przed rocznicą podpisania Traktatu Wersalskiego (podpisany 28 czerwca 1919 roku - dop. red.). I tutaj należy przypomnieć dwie postaci. Alfons Parczewski, wybitny badacz, folklorysta, językoznawca, historyk rodem z Kalisza, potem rektor Uniwersytetu Wileńskiego, jako członek Rady Stanu Królestwa Polskiego powstałego w czasie I wojny światowej, przygotował na konferencję pokojową w Paryżu memoriał na temat przyszłych granic zachodnich i północnych Polski. Domagał się w nim włączenia do Polski powiatów bytowskiego, lęborskiego i słupskiego.

Czyli mamy już powód do naukowej dyskusji w Słupsku...

Tak. A druga postać wiąże się z województwem pomorskim, które jeden z polityków określił jako województwo kaszubskie z tej racji, iż w jego granicach znaleźli się wszyscy Kaszubi. Abstrahując od pewnej metafory, trzeba wspomnieć o Antonim Abrahamie, królu Kaszubów, który w kwietniu 1919 roku razem z innym działaczem kaszubskim Tomaszem Rogalą przedarli się do Polski i stamtąd pojechali na konferencję pokojową do Wersalu. Jest nawet taka opowieść, że w obecności głównych polityków zwycięskich mocarstw Abraham walnął pięścią w stół i zażądał włączenia Kaszub do Polski. Jest jeszcze jedna kwestia łącząca Słupsk z Wersalem. W niedalekiej Kobylnicy na wieść o tym, że te tereny są przez Polaków postulowane do włączenia do Polski, zaczęto tworzyć Grenzschutz, czyli straż graniczą.

Analizując program konferencji, zauważyłem, że referaty są nie tylko o samym Traktacie Wersalskim, ale również o umiejscowieniu Polski w ówczesnej polityce i geografii politycznej Europy. Np. stosunki z Czechosłowacją .

Te zagadnienia przedstawi nasz słupski historyk z Akademii Pomorskiej, prof. Piotr Kołakowski. Niestety stosunki-polsko czechosłowackie od samego początku ułożyły się fatalnie, zresztą jak i stosunki z Litwinami. W konflikcie z Czechami poszło o wymieszany etnicznie Śląsk Cieszyński. Tam miał się odbyć plebiscyt, ale do niego nie doszło. Doszło za to do walk polsko-czeskich, które obfitowało w dramatyczne wydarzenia i pogromy ludności cywilnej. Z kolei prof. Tomasz Schramm z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, wybitny znawca polityki francuskiej, przedstawi miejsce Polski w systemie wersalskim. To będzie wprowadzenie w clou tematyki konferencji, czyli Polska widziana nie z perspektywy Polaków, tylko z perspektywy europejskiego układu politycznego.

Gdzie odbędzie się konferencja?

W czwartek 30 maja o godzinie 9.30 w Akademii Pomorskiej przy ul. Bohaterów Westerplatte 64, budynek rektoratu, sala nr 317. Konferencja ma charakter otwarty i zapraszamy wszystkich zainteresowanych.Wojciech Frelichowski