Skarga do Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu (cz. III)

Dzisiaj prezentujemy kolejne pytania, na które odpowiadał nasz ekspert w trakcie redakcyjnego dyżuru poświęconego Europejskiemu Trybunałowi Praw Człowieka w Strasburgu.

- Jakie są skutki prawne orzeczeń trybunału?

- Wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka są ostateczne, jednak nie uchylają automatycznie orzeczeń sądów krajowych. W przypadku stwierdzenia przez Trybunał naruszenia przez państwo postanowień Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, na państwach spoczywa obowiązek dostosowania sytuacji prawnej i faktycznej do jej wymogów. Może to być np. wznowienie procesu, wydanie decyzji o wypłaceniu odszkodowania, zwolnienie z aresztu, a nawet zmiana przepisów prawnych. Jeżeli żadne działanie tego rodzaju nie może być zrealizowane, trybunał orzeka słuszne zadośćuczynienie pokrzywdzonej stronie. Organem odpowiedzialnym za egzekucję orzeczeń jest Komitet Ministrów Rady Europy.

- Na jaką pomoc prawną mogę liczyć w postępowaniu przed Trybunałem?

- Skarżący nie będący w stanie opłacić prawnika, po uprzednim wykazaniu tego przed trybunałem mogą ubiegać się o przyznanie pomocy prawnej dla prawidłowego prowadzenia sprawy. Wiąże się to oczywiście z dostarczeniem przez skarżącego oświadczenia o: posiadanym majątku, dochodach, zobowiązaniach finansowych oraz potwierdzenia tych danych przez odpowiedni urząd. W przypadku Polski jest to Urząd Skarbowy właściwy dla stałego miejsca zamieszkania. Cała ta procedura może mieć miejsce po otrzymaniu przez skarżącego repliki odpowiedzi państwa. Do tego momentu jest on skazany na własną inicjatywę w tym względzie.

- Czy muszę ujawniać swoją tożsamość w postępowaniu publicznym przed trybunałem?

- Może zdarzyć się tak, że wnosząc skargę do trybunału z jakichś względów nie będziemy chcieli publicznie ujawniać naszej tożsamość. Taka możliwość jest dopuszczalna. Należy jednak poinformować o tym już w samej skardze i przedstawić racjonalne argumenty motywujące nasze odstąpienie od zasady publicznego dostępu do informacji w postępowaniu przed trybunałem.

- Czy do Strasburga mogę się również skarżyć, jeżeli Polska nie przestrzega przepisów unijnych?

- Nie. Trybunał w Strasburgu jest instytucją powołaną przez Radę Europy, a więc odrębną instytucję międzynarodową. Jeżeli państwo narusza prawa gwarantowane przez UE to możemy skierować skargę do Trybunału w Luksemburgu. Skargę można też złożyć do Komisji Europejskiej lub napisać petycję do Parlamentu Europejskiego.

- Czy mogę zostać posądzony o "nadużywanie prawa do skargi"?

- Nadużycie prawa do skargi oznacza: wystąpienie ze skargą w celu uniknięcia odpowiedzialności karnej, pieniactwo, przedstawianie fałszywych informacji, nie przedstawianie informacji na wezwanie Komisji, ujawnienie szczegółów postępowania niejawnego, wykorzystywanie prawa do skargi z pobudek czysto politycznych, nawet przedwczesne poinformowanie opinii publicznej o fakcie złożenia skargi.