Deszczowe oazy w mieście. Rozkwitające ogrody deszczowe chronią Słupsk przed skutkami nawalnych deszczy

W ramach projektu przewidziano realizację czterech zadań.

Kluczowym zadaniem wykonanym w ramach projektu była budowa zbiornika retencyjno-rozsączającego wody opadowe przy ul. Szczecińskiej. W ramach prac budowlanych powstał system składający się z blisko 3000 komór o łącznej pojemności 15.000 m3, kanału zasilającego oraz mechanizmu nawadniania płyty boiska. Dopełnieniem robót budowlanych było ułożenie naturalnej murawy boiska nad wykonanym zbiornikiem. Zadanie zakończono zimą 2022 r.

Drugim zadaniem jest budowa trzech otwartych zbiorników retencyjnych, w tym dwóch pełniących funkcję stawów retencyjno-rekreacyjnych, z których jeden powstanie przy ul. Zaborowskiej, drugi przy ul. Dywizjonu 303, a także zbiornika retencyjno-rozsączającego wody opadowe do gruntu przy ul. Zaborowskiej. Oprócz tego wykonane zostaną utwardzone ciągi pieszo-jezdne i oświetlenie rejonu zbiorników, a także nasadzone zostaną rośliny ozdobne, łąki kwietne, drzewa i krzewy oraz zamontowana zostanie mała architektura służąca rekreacji. Założenia stanowić będą kontynuację Parku Zachodniego i wpisywać się będą w ideę Słupskich Klinów Zieleni.

Kolejne zadanie objęło likwidację zasklepionych parkingów przy ul. Bora Komorowskiego poprzez wykonanie nawierzchni parkingów, chodników oraz drogi manewrowej z materiałów przepuszczalnych, tj. płyty ażurowej i eko-bruku, a także zagospodarowanie terenu zielenią i przebudowę zjazdu. Zadanie zakończono jesienią 2021 r.

Ostatnim zadaniem realizowanym w ramach projektu, wyjątkowo interesującym i zauważalnym, jest utworzenie trawników deszczowych na ulicach miasta, ze szczególnym uwzględnieniem obszaru rewitalizacji. Słupskie Rabaty Deszczowe to pilotażowe, nowatorskie zadanie, stanowiące punkt wyjścia do stworzenia rozwiązania w postaci połączonego systemu retencji miejskiej, pozwalającego na stopniową redukcję powierzchniowego spływu wód opadowych przede wszystkim z terenów uszczelnionych i poprawę ich jakości.

Na Rabaty Deszczowe najczęściej składają się połączone obiekty małej retencji terenowej: ogrody deszczowe, niecki i rowy bioretencyjne oraz muldy chłonne. Nadrzędnym zadaniem ogrodów deszczowych jest przede wszystkim odciążanie systemów kanalizacji deszczowej w warunkach deszczy nawalnych poprzez skierowanie wód opadowych na obszary biologicznie czynne, co uruchomi procesy jej samooczyszczania i pozwoli na poprawę jakości wody.

Przygotowane miejsca, dokąd kierowana jest woda opadowa z powierzchni utwardzonych, mają formę specjalnie kształtowanych niecek, których celem jest zarówno zapewnienie infiltracji gromadzącej się wody w głąb gruntu oraz zapewnienie warunków do wegetacji wybranych gatunków roślin. Wybrane rośliny działają jak filtr biologiczny, wychwytując zanieczyszczenia i wbudowując je w tkanki roślin, a odparowując wodę z gruntu do atmosfery kształtują korzystny mikroklimat miejski.

W ramach zwiększenia w Słupsku powierzchni biologicznie czynnych, zagospodarowujących wody opadowe, wykonano również nasadzenia drzew, krzewów, bylin i innej roślinności.

Słupskie Ogrody Deszczowe założono przy ul. Artura Grottgera, Szczecińskiej, Grunwaldzkiej, w dwóch lokalizacjach przy ul. Jana III Sobieskiego oraz na placu Dąbrowskiego i ul. Ignacego Jana Paderewskiego. Realizację zadania zakończono wiosną 2023 r.

Wykonane na potrzeby projektowe obliczenia wskazują, że w sytuacji lokalizacji rabat deszczowych na gruntach chłonnych ich efektywność jest bardzo wysoka. Umieszczając rabaty we wspomnianych lokalizacjach, możliwe jest zagospodarowanie nawet kilkudziesięciu m3 wody rocznie. Dzięki realizacji projektu w Słupsku wzrósł stopień wykorzystywania wód opadowych, poprawiono estetykę otoczenia, zwiększono miejską bioróżnorodność, a także zredukowano koszty utrzymania trawników.

Obecnie trwają przygotowania do zawarcia porozumienia o współpracy z Uniwersytetem Pomorskim w Słupsku na rzecz objęcia monitoringiem przyrodniczym ogrodów deszczowych oraz zbiorników retencyjnych wchodzących w skład systemu zarządzania wodami opadowymi Słupska.

Dzięki nawiązanej współpracy Miasto Słupsk zyska wiedzę m.in. na temat parametrów fizykochemicznych wód spływających do ogrodów deszczowych, składu chemicznego wód spływowych z ogrodów deszczowych i zbiorników retencyjnych, gatunków związanych z siedliskami podmokłymi wraz z określeniem składu materiałów zastosowanych do przygotowania rabat, określenia stopnia kolonizacji zooplanktonu w osadach zbiorników oraz oceny mikrobiologii powstałej w zbiornikach retencyjnych. Wnioski wynikające z prowadzonych badań wód i osadów zostaną uwzględnione podczas planowania kolejnych rabat deszczowych w Słupsku oraz przyczynią się do ewentualnych modyfikacji sposobu zakładania i urządzania tego typu zbiorników wodnych.

Całkowita wartość projektu wynosi 34 339 202, 69 zł z czego Miasto Słupsk uzyskało dofinansowanie w wysokości 23 065 631, 84 zł ze środków Unii Europejskiej pochodzących z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020.