Zdewastowany cmentarz ewangelicki w Smołdzinie zostanie uporządkowany

O stanie cmentarza poinformowali nas turyści z południa Polski.

- Jestem miłośniczką terenów Słowińskiego Parku Narodowego, w szczególności okolic Kluk i Smołdzina. Co roku wraz z rodziną spędzamy wakacje w tym miejscu, przybywając tu z południa Polski i nieodmiennie zachwycając się i odkrywając na nowo znane tereny i poznając ich historię – mówi pani Edyta. - Tego lata, w przeddzień wyjazdu po raz pierwszy zapragnęłam odwiedzić cmentarz w Smołdzinie w celu zanurzenia się w historię ludzi zamieszkujących ten teren przed laty. Nie byłam przygotowana na to, co zobaczyłam. Przeżyłam szok… Widok, jaki ukazał się moim oczom przypominał zniszczone przez hitlerowców cmentarze żydowskie, skojarzył mi się ze „Ścianą płaczu”, jaką oglądałam na wiosnę na Lubelszczyźnie – z pomnikiem wzniesionym z połamanych nagrobków żydowskich, którymi hitlerowcy wybrukowali w czasie wojny podjazd przed swoją kwaterą. Pomnik ten został umieszczony na zdewastowanym cmentarzu, który jednak wyglądał lepiej niż teren cmentarza ewangelickiego w Smołdzinie. Mogłabym określić to jednym, dosadnym słowem: przeorany.

Obraz jest tym bardziej wstrząsający, że doszczętnie zdewastowany teren cmentarza bezpośrednio graniczy z cmentarzem katolickim, szczelnie zabudowanym zadbanymi nagrobkami.

- Jadąc do domu, rozmawialiśmy o tym, co mogło się tam wydarzyć. Wraz z mężem doszliśmy do wniosku, że był to powojenny odwet na „Niemcach”. Zaczęłam szukać informacji w internecie i tu spotkał mnie kolejny wstrząs: okazało się, że do 1988 roku był to najlepiej zachowany cmentarz ewangelicki w okolicy. Co się wydarzyło? Bardzo mnie to porusza, że z jednej strony organizuje się Skansen w Klukach, tworząc na kanwie nazwiska Kluck atrakcję turystyczną, gdzie tysiące ludzi dowiaduje się o pierwszych gospodarzach tego terenu i ich burzliwych, dramatycznych losach, a z drugiej strony ktoś niszczy ich grobowce i zaciera po nich ślad – mówi pani Edyta.

Wójt gminy Smołdzino już w 2019 roku na łamach „Głosu” zapewniał, że powstanie tu lapidarium. Tymczasem przez kolejne cztery lata nic się tam nie wydarzyło. Okazuje się jednak, że właśnie gmina dostała blisko 300 tys. zł na renowację cmentarza.
- Ten teren bardzo zarósł. My go teraz w czerwcu posprzątaliśmy, oczyściliśmy cmentarz z odrostów klonów, dzikich róż i jeżyn, które okrywały gęsto nagrobki. Wtedy dopiero wysunęły się nam nagrobki, które zostały zdewastowane ponad 20 lat temu. To nie jest efekt żadnego wybryku chuligańskiego, który miał miejsce w ostatnim czasie – mówi Patrycja Gamułka z Urzędu Gminy w Smołdzinie. - Teraz z programu rządowego Polski ład przyznano nam 294 tys. złotych i zaczniemy działać. We wrześniu zaczniemy gromadzenie niezbędnej dokumentacji, a w przyszłym roku prace w terenie. Chcemy stworzyć lapidarium z miejscem zadumy, oświetlić teren lampami solarnymi, uporządkować teren zielony. W planach jest usunięcie suchych chorych świerków, postawienie tablicy z historią cmentarza, częściowe naprawy nagrobków, renowacja drogi kamiennej, wymiana ogrodzenia, renowacja schodów – wymienia Patrycja Gamułka.

Zanim jednak wkroczą pracownicy wynajęci przez Urząd, cmentarzem zajmą się członkowie Słupskiego Stowarzyszenia Eksploracyjno-Historycznego Gryf.

- Na początku sierpnia otrzymaliśmy zgodę od Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i już w pierwszy weekend września będziemy porządkować ten teren. Tak samo jak pozostałe cmentarze w gminie Smołdzino, czy gminie Słupsk. Działamy społecznie, zupełnie charytatywnie, rękoma wolontariuszy, których cały czas zapraszamy do współpracy – mówi Tomasz Urbaniak, historyk i regionalista, działacz Stowarzyszenia.

Cmentarz zostanie przeszukany wykrywaczem metalu, aby odnaleźć metalowe elementy dawnych nagrobków- m.in. krzyże. Wszystko zostanie zinwentaryzowane i zabezpieczone.

- Odnalezione elementy należy oznaczyć na mapie i sfotografować, następnie przekazać informacje tutejszemu urzędowi, ważne jest określenie czy jest to element znajdujący się w pierwotnym miejscu jego występowania, wtedy pozostawiamy na miejscu. Elementy, dla których występują wątpliwości co do pierwotnej lokalizacji, należy po zinwentaryzowaniu odłożyć w miejsce wyznaczone dla takich elementów, lub w przypadku zagrożenia kradzieżą, przekazać właścicielowi terenu, tj. Gminie Smołdzino do przechowania do czasu opracowania koncepcji zagospodarowania cmentarza – mówi Krystyna Mazurkiewicz-Palacz, kierownik słupskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku.